తెలంగాణ అవిర్భావం

🟣 తెలంగాణ అవిర్భావం – పరిచయం

తెలంగాణ రాష్ట్రం భారతదేశంలోని 29వ రాష్ట్రంగా జూన్ 2, 2014న అధికారికంగా అవతరించింది. ఈ రాష్ట్ర ఆవిర్భావం చరిత్రలో ఒక ముఖ్యమైన మైలురాయిగా నిలిచింది. ఇది దశాబ్దాలుగా సాగిన ప్రజా ఉద్యమాల, సాంఘిక పోరాటాల, మరియు రాష్ట్ర పునర్వ్యవస్థీకరణ ప్రక్రియల ఫలితంగా సాకారమైంది.

🔹 రాష్ట్ర అవతరణకు నేపథ్యం:

తెలంగాణ ప్రాంతం చారిత్రకంగా నాణ్యతగల పరిపాలనకు నిలయంగా ఉండి, సాతవాహనులు, కాకతీయులు, కుతుబ్ షాహీలు, అసఫ్ జాహీలు (నిజాం పాలన) వంటి అనేక సామ్రాజ్యాలకు కేంద్రంగా నిలిచింది. కానీ భారతదేశానికి హైదరాబాద్ విలీనం అనంతరం 1956లో ఆంధ్ర రాష్ట్రంతో కలపడం వల్ల తెలంగాణ ప్రజల్లో విచిత్రతా భావనలు కలగసాగాయి.

🔹 1956 – విశాలాంధ్ర కలయిక:

భాషాపరమైన రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ సమయంలో తెలంగాణను ఆంధ్రాతో కలిపి విశాలాంధ్ర రాష్ట్రంగా రూపొందించారు. ఇది జెంటిల్మెన్ అగ్రిమెంట్ అనే ఒప్పందంపై ఆధారపడింది. అయితే ఈ ఒప్పందంలోని హామీలు అనేకం నెరవేరకపోవడంతో తెలంగాణలో అసంతృప్తి పెరిగింది.

🔹 ఉద్యమాలు – చారిత్రక పోరాటాలు:

1969లో మొదటి తెలంగాణ ఉద్యమం ప్రారంభమైంది. ఇది విద్యార్థులు, ఉపాధ్యాయులు, ఉద్యోగులచే నడిపించబడింది.
2001లో కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖర్ రావు (కేసీఆర్) తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితిని (TRS) స్థాపించి ఉద్యమానికి కొత్త దిశ ఇచ్చారు.
2009లో కేంద్రం రాష్ట్ర ఏర్పాటుకు సానుకూలంగా స్పందించినా, వెనక్కు తీసుకోవడం వల్ల ఉద్యమం మరింత ఉద్రిక్తంగా మారింది.
విద్యార్థులు, మహిళలు, రైతులు, అన్ని వర్గాల ప్రజలు ఉద్యమంలో పాల్గొన్నారు.

🔹 తెలంగాణ అవిర్భావం:

2013లో కేంద్ర కేబినెట్ తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటును ఆమోదించింది.
2014 ఫిబ్రవరి 18న తెలంగాణ బిల్లు పార్లమెంట్‌లో ఆమోదం పొందింది.
జూన్ 2, 2014న తెలంగాణ అధికారికంగా కొత్త రాష్ట్రంగా ఆవిర్భవించింది.

🔹 ముఖ్యాంశాలు:

రాజధాని: హైదరాబాద్
ప్రధమ ముఖ్యమంత్రి: కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖర్ రావు (KCR)
భాష: తెలుగు
ప్రస్తుత జిల్లాలు: 33
ప్రధాన నదులు: గోదావరి, కృష్ణా
వృత్తులు: వ్యవసాయం, సేవా రంగం, పరిశ్రమలు

🟣 తెలంగాణ భౌగోళిక స్థానం

తెలంగాణ రాష్ట్రం భారతదేశం దక్షిణ భాగంలో ఉన్న ఒక అంతర్గత భూప్రాంత రాష్ట్రం. అంటే ఇది సముద్ర తీరానికి దూరంగా ఉంటుంది. 2014లో రాష్ట్రంగా ఏర్పడినప్పుడు దీనిలో 10 జిల్లాలుండగా, ఇప్పుడు ఇది 33 జిల్లాలుగా విస్తరించింది.

📍 స్థానిక పరంగా తెలంగాణ పరిధి:

ఉత్తరంగా: మహారాష్ట్ర
తూర్పున: ఛత్తీస్‌గఢ్, ఒడిశా
దక్షిణంగా: ఆంధ్రప్రదేశ్
పడమర: కర్ణాటక

ఈ నాలుగు రాష్ట్రాలతో సరిహద్దులు కలిగి ఉండడం వల్ల తెలంగాణకు సాంస్కృతిక, భాషా, వాణిజ్య పరమైన పరస్పర ప్రభావాలు కనిపిస్తాయి.

🗺️ విస్తీర్ణం:

మొత్తం భూభాగం: సుమారుగా 112,077 చదరపు కిలోమీటర్లు
ఇది దేశంలో 12వ అతిపెద్ద రాష్ట్రం

🌾 భౌగోళిక స్వభావం:

ప్రధానంగా తెలంగాణ పీఠభూమి (తెలంగాణ Plateau) పై ఉంది.
భూమి ఎత్తుగా ఉండటం వల్ల ఇక్కడ ఎండలు ఎక్కువగా, వర్షాలు తక్కువగా ఉంటాయి.
ప్రధాన నదులు:
- గోదావరి
- కృష్ణా
- వాటి ఉపనదులు – మంజీరా, ముసి మొదలైనవి

☀️ వాతావరణం:

తెలంగాణలో ఉష్ణమండల వాయవ్య ద్రవ్యం వాతావరణం ఉంది.
వేసవి తీవ్రంగా ఉంటుంది; జూన్–సెప్టెంబర్ మోడరేట్ వర్షాలు.
పంటలపై ఈ వాతావరణం ప్రభావం చూపుతుంది.

🌱 వృక్షావరణం:

ముఖ్యంగా పొలాల మధ్య మధ్యవర్తి పొడి అడవులు ఉన్నాయి.
రాష్ట్రంలో వన్యప్రాణి అభయారణ్యాలు – నమ్మలేశ్వర, కవ్వల, ఈటూరునాగారం వంటి ప్రాంతాలు ఉన్నాయి.

🟣 ప్రాచీన తెలంగాణ

తెలంగాణ ప్రాంతం చారిత్రకంగా, సాంస్కృతికంగా అత్యంత గొప్ప వారసత్వాన్ని కలిగి ఉంది. ప్రాచీన కాలంలో ఈ ప్రాంతం అనేక శక్తివంతమైన రాజవంశాలకు కేంద్రంగా నిలిచింది. పలు సామ్రాజ్యాలు ఇక్కడ పరిపాలించి, కళలు, సాహిత్యం, భాష, నిర్మాణ శైలిలో తనదైన ముద్ర వేశాయి.

🏛️ సాతవాహనులు (క్రీ.పూ. 1వ శతాబ్దం – క్రీ.శ. 3వ శతాబ్దం):

తెలంగాణలో పాలించిన తొలి ముఖ్య రాజవంశం.
రాజధాని: ధాన్యకటక (ప్రస్తుత అమరావతి)
తెలుగు భాషా అభివృద్ధికి పునాదులు వేసారు.
బౌద్ధ ధర్మానికి పట్టం కట్టారు – నాగార్జునకొండ, ఫల్కనుమా వంటి ప్రాంతాల్లో బౌద్ధ కేంద్రాలు అభివృద్ధి చెందాయి.

🛡️ కాకతీయులు (10వ శతాబ్దం – 14వ శతాబ్దం):

రాజధాని: ఓరుగల్లు (ప్రస్తుత వరంగల్)
ప్రసిద్ధ పాలకులు: రుద్రమదేవి, ప్రతాపరుద్రుడు
కాకతీయులు స్వరాజ్య భావన, స్థానిక పాలన, రహదారుల అభివృద్ధి వంటి అంశాలను ప్రోత్సహించారు.
రామప్ప దేవాలయం, వరంగల్ కోట, కంచెర్ల గోపన్న గాధలు ఈ కాలంలో వెలుగుచూశాయి.

🌾 ప్రాచీన తెలంగాణ యొక్క ప్రత్యేకతలు:

భాషా వికాసం: తెలుగు భాషకు ఆదికాలం నుంచే ఆధిక్యం.
వాణిజ్యం: అద్భుతమైన వాణిజ్య కేంద్రాలు – పట్టణ జీవనవైభవం.
వృత్తులు: వ్యవసాయం, లూకోతనం, మాత్స్యకారులు, రాగి–బంగారు కమ్మకారులు.

🗿 ఇతర ముఖ్య రాజవంశాలు:

మాతర్ల వంశం
వాకాటకులు
చాళుక్యులు
రేణాటి చాళుక్యులు
యాదవులు

🟣 నిజాం పాలన (1724–1948)

తెలంగాణ ప్రాంతం 1724 నుండి 1948 వరకూ హైదరాబాద్ రాష్ట్రంగా నిజాంల పరిపాలనలో ఉంది. నిజాంల పాలన అనేది ఒకరేటి వైపు సాంస్కృతిక వైభవానికి కేంద్రంగా, మరొకవైపు ప్రజల బాధలకు ప్రతిరూపంగా చెప్పుకోవచ్చు.

👑 నిజాం పాలన ఆరంభం:

1724లో మొఘల్ సామ్రాజ్యపు పాలన బలహీనపడిన తర్వాత, అసఫ్ జాహీ వంశస్థుడు అసఫ్ జాహ్ - I స్వతంత్ర పాలకుడిగా అవతరించాడు.
దీనితో హైదరాబాద్ రాజ్యం ఏర్పడింది, ఇది ప్రస్తుతం తెలంగాణతో పాటు మరికొంత ఆంధ్ర, మహారాష్ట్ర, కర్ణాటక ప్రాంతాలను కూడా కలిగి ఉండేది.

📅 పాలన వ్యవధి:

నిజాం పాలన మొత్తం 7మంది అసఫ్‌జాహీల చేతిలో కొనసాగింది.
చివరి నిజాం మీర ఉస్మాన్ అలీ ఖాన్ (1911–1948) భారత రాజ్యాంగంలో విలీనం వరకు పాలించారు.

😞 ప్రజల బాధలు నిజాం పాలనలో:

భాషాభేదం: తెలుగు మాట్లాడే ప్రజలు ఎక్కువ ఉండగా, పరిపాలన మాత్రం ఉర్దూలో సాగేది.
జమిందారీ వ్యవస్థ: రైతులు జమిందార్ల కింద పనిచేసేవారు; అధిక భూమి పన్నులతో బాధపడేవారు.
సామాజిక అసమానతలు: ముస్లిం ధర్మానికి ఎక్కువ ప్రాధాన్యత; హిందువులు రెండో స్థానం.
విద్యాభావం: ప్రజలలో నిరక్షరాస్యత అధికంగా ఉండేది.
ప్రత్యక్ష భద్రతా దళాల దురాచారాలు – ముఖ్యంగా రజాకార్లు అనే వ్యక్తిగత సైన్యం ప్రజలపై దాడులు చేసేది.

🔥 ప్రతిఘటనలు – తెలంగాణ సాయుధ పోరాటం:

నిజాంల అణచివేతకు వ్యతిరేకంగా 1946–1951 మధ్య తెలంగాణ సాయుధ పోరాటం జరిగింది.
రైతులు, కార్మికులు, విద్యార్థులు కలిసి భూమి కోసం, విముక్తి కోసం పోరాడారు.
కమ్యూనిస్ట్ పార్టీలో సభ్యుల ఆధ్వర్యంలో ఈ ఉద్యమం సాగింది.

🛡️ హైదరాబాద్ విలీన ఘట్టం (1948):

1947లో భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తర్వాత కూడా నిజాం స్వతంత్ర రాజ్యంగా ఉండాలని అనుకున్నాడు.
భారత ప్రభుత్వం పోలీస్ యాక్షన్ (సెప్టెంబర్ 1948) ద్వారా హైదరాబాద్‌ను భారతదేశంలో విలీనం చేసింది.
దీనితో నిజాంల పాలన ముగిసింది.

🟣 భారతదేశంలో విలీనం – హైదరాబాద్

1947లో భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం లభించిన తర్వాత, దేశంలోని ప్రభుత్వాధీన రాయల పాలిత సంస్థానాలు భారత యూనియన్‌లో విలీనం కావాల్సి ఉంది. ఇందులో హైదరాబాద్ రాజ్యం కూడా ఒకటి. అయితే, నిజాం మాత్రం స్వతంత్రంగా ఉండాలనే ఆలోచనలో ఉండడంతో సమస్యలు తలెత్తాయి.

🧿 హైదరాబాద్ రాజ్యం ప్రత్యేకత:

-(పరిధి): దాదాపు 82,000 చదరపు మైళ్లు
-ప్రజల సంఖ్య: సుమారు 1.6 కోట్ల మంది
-భాషా ప్రజలు: మెజారిటీగా తెలుగు ప్రజలు, తరువాత కన్నడ, మరాఠీ మాట్లాడేవారు
-ధర్మాలు: ముస్లింలు పాలకులు, హిందువులు ప్రజల్లో మెజారిటీ

❌ నిజాం స్వతంత్ర అభిప్రాయం:

నిజాం మీర ఉస్మాన్ అలీ ఖాన్ భారతదేశంలో విలీనం కావడానికి ఒప్పుకోలేదు.
అతను బ్రిటిష్ కామన్‌వెల్త్‌లో స్వతంత్ర రాజ్యంగా ఉండాలని కోరుకున్నాడు.
దీనికి అనుసరణగా రజాకార్లు అనే మిలిటరీ గుంపును ప్రజలపై ఉచ్చితంగా దాడులకు వాడాడు.

🔥 పోలీస్ యాక్షన్ (ఆపరేషన్ పాలోన్):

భారత ప్రభుత్వం ఈ పరిస్థితిని సర్దుబాటు చేయడానికి "పోలీస్ యాక్షన్" అనే కార్యాచరణ ప్రారంభించింది.
1948 సెప్టెంబర్ 13న ఆపరేషన్ మొదలైంది.
సర్దార్ వల్లభభాయ్ పటేల్ నేతృత్వంలో భారత సైన్యం నాలుగు దిక్కుల నుండి హైదరాబాద్‌పై దాడి చేసింది.
సెప్టెంబర్ 17, 1948 నాటికి నిజాం లొంగిపోయాడు.

🟢 విలీన ఫలితాలు:

హైదరాబాద్ రాజ్యం భారతదేశంలో అధికారికంగా విలీనమైంది.
నిజాం రాష్ట్రానికి ప్రత్యేక రాష్ట్రపతి హోదా వచ్చి, అనంతరం 1956లో రాష్ట్ర পুনర్గठन(పునర్వ్యవస్థీకరణ ) చట్టం ద్వారా తెలంగాణను ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో కలిపారు.
ఇది తర్వాత తెలంగాణ ఉద్యమానికి పునాదిగా మారింది.

🟣 తెలంగాణ ప్రజల ఆకాంక్షలు

1948లో భారతదేశంలో హైదరాబాద్ విలీనం, 1956లో ఆంధ్రప్రదేశ్‌గా విలీనం అనంతరం, తెలంగాణ ప్రజలు కొన్ని ముఖ్యమైన ఆకాంక్షలు, ఆశలు, హక్కుల కోసం ఎదురుచూసారు. వారి ఆశలు తీరలేదు. అందుకే నిన్నటి నుండి నేటి వరకు కూడా ప్రత్యేక తెలంగాణ కోసం పోరాటం కొనసాగింది.

🌱 ప్రధాన ఆకాంక్షలు:

📚 భాషా గౌరవం:
- తెలంగాణ ప్రజలు తమ తెలంగాణ ఉచ్చరణ, సంస్కృతి, భాషా శైలికి గౌరవం కోరారు.
- వారి భాషను మాండలికంగా కాకుండా విభిన్నంగా గుర్తించాలనే అభిలాష.
⚖️ ప్రత్యేక హక్కులు:
- ఉద్యోగాల్లో, విద్యా అవకాశాల్లో, ప్రభుత్వ విధానాల్లో స్థానికులకే ప్రాధాన్యత ఇవ్వాలని కోరారు.
- 1956లో జరిగిన జెంటిల్‌మెన్ ఒప్పందం, ముల్కీ నిబంధనలు, 610 జీవో ఇవన్నీ వారి హక్కులను పరిరక్షించడానికే.
🌾 రైతుల సంక్షేమం:
- బంకంగా సాగునీటి ప్రాజెక్టులు లేకపోవడం వల్ల రైతులు వర్షాధారంగా బతికేవారు.
- తక్కువ పెట్టుబడులు, అధిక అప్పులతో బాధపడే రైతులకు సులభ వడ్డీ రుణాలు, నీటి ప్రాజెక్టులు, మద్దతు ధరలు అందించాలని ఆకాంక్షించారు.
🏥 అవకాశాల్లో సమానత్వం:
- ఉద్యోగాలు, విద్య, వైద్యం, భవన నిర్మాణం, రహదారులు వంటి రంగాల్లో సమానంగా అభివృద్ధి జరగాలని కోరారు.
- ఆంధ్రా ప్రాంతాలకు ఎక్కువ నిధులు వెళ్తున్నాయన్న అనుభూతి, తెలంగాణ వెనకబాటుకు గురైనట్టు అభిప్రాయం.
🏛️ స్వయం పాలన:
- తెలంగాణ నేతల చేతిలోనే పాలన ఉండాలి, వారు తెలంగాణ హితాన్ని కాపాడతారని ఆకాంక్ష.
- వెలగపూడి కంటే హైదరాబాద్‌లోనే పాలనా కేంద్రం ఉండాలని అభిప్రాయం.

🔥 ఆకాంక్షల ఫలితంగా ఉద్యమాలు:

ఈ ఆకాంక్షలు నెరవేరకపోవడమే 1969 తెలంగాణ ఉద్యమం, 1990ల ఉద్యమాలు, 2001లో TRS పార్టీ స్థాపన, 2009 అసెంబ్లీ నిరసనలు వంటి పెద్ద ఉద్యమాలకు దారితీసింది.
ప్రజలు తమ ఆకాంక్షలను విధ్వంసం కాకుండా ప్రజాస్వామ్య మార్గాల్లో వ్యక్తపరిచారు.

🟣 1956 విశాలాంధ్ర కలయిక

📅 వృత్తాంతం:

భారత ప్రభుత్వం 1956లో భాషా ఆధారంగా రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చేయాలని నిర్ణయించింది.
ఆ సమయంలో, తెలుగు మాట్లాడే ప్రాంతాల సమాఖ్యను కుదిర్చడం లక్ష్యంగా మద్రాసు రాష్ట్రం నుండి ఆంధ్రా ప్రాంతాన్ని విడదీసి, హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలోని తెలంగాణను కలిపి ఒకే పెద్ద రాష్ట్రంగా చేయడం జరిగింది.
దీనిని “విశాలాంధ్ర” (Greater Andhra) అని పిలుస్తారు.

🏛️ విశాలాంధ్ర కలయిక ముఖ్యాంశాలు:

తెలంగాణ + ఆంధ్ర + వంగాడ (కొంగిరి) ప్రాంతాలు కలిపి కొత్త ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం ఏర్పడింది.
ఈ కలయికకు రాష్ట్ర పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం 1956 ఆధారం.
తెలంగాణ ప్రాంతానికి తెలంగాణ ప్రత్యేక హక్కులు (జెంటిల్‌మెన్ ఒప్పందం) ఇవ్వడం జరిగింది.

⚠️ విశాలాంధ్ర కలయికకు సంబంధించి సమస్యలు:

తెలంగాణ ప్రజలు న్యాయమైన ప్రాధాన్యతలు, రక్షణలు ఇవ్వబడలేదని భావించారు.
ఉద్యోగాలు, విద్య, నీటి వనరుల పంచుకోకపోవడం, తక్కువ అభివృద్ధి కారణంగా తెలంగాణలో అసంతృప్తి పెరిగింది.
భాషా, సాంస్కృతిక, ఆర్ధిక వ్యత్యాసాలు వల్ల రెండు ప్రాంతాల మధ్య విభేదాలు ఎక్కువయ్యాయి.
తెలంగాణ ప్రజలు “విశాలాంధ్ర” కలయికను తమకు నష్టం తెచ్చినట్లు భావించి, ప్రత్యేక రాష్ట్రం కోసం పోరాటం మొదలుపెట్టారు.

🔥 ఫలితాలు మరియు ప్రభావం:

తెలంగాణ ఉద్యమాలు (1969 మొదలైనవి) ఈ అసమానతలకు ప్రతిస్పందనగా వచ్చినవి.
తెలంగాణలో అభివృద్ధి తక్కువగా ఉండడం, అధికారంలో తక్కువ ప్రతినిధులు ఉండటం వంటి సమస్యలు గాఢమయ్యాయి.
ఈ అసంతృప్తుల కారణంగా చివరకు 2014లో తెలంగాణ రాష్ట్రం విడివడటం జరిగింది.

🟣 చారిత్రక ఋజువులు – 1956 జెంటిల్‌మెన్ అగ్రిమెంట్

📜 జెంటిల్‌మెన్ అగ్రిమెంట్ అంటే ఏమిటి?

1956లో తెలంగాణ మరియు ఆంధ్ర ప్రాంతాలను కలిపి విశాలాంధ్ర రాష్ట్రం ఏర్పడినప్పుడు, తెలంగాణ ప్రజల ఆందోళనలను తీర్చడానికి ఒక ప్రత్యేక ఒప్పందం చేయబడింది.
దీనిని “జెంటిల్‌మెన్ అగ్రిమెంట్” అంటారు.
ఈ ఒప్పందం ద్వారా తెలంగాణ ప్రజలకు కొన్ని ప్రత్యేక హక్కులు, భద్రతలు ఇవ్వబడ్డాయి.

📝 జెంటిల్‌మెన్ అగ్రిమెంట్ ముఖ్యాంశాలు:

ప్రత్యేక హక్కులు:
- తెలంగాణకు ప్రత్యేక అభివృద్ధి నిధులు కేటాయించబడతాయి.
- ఉద్యోగాలు, విద్య, ప్రభుత్వ సేవలలో స్థానికులకు ప్రాధాన్యత ఇవ్వడం.
- తెలంగాణ ప్రజలకు భూస్వామ్య హక్కులు కాపాడడం.
నియామకాలు:
- తెలంగాణ ప్రాంతానికి ప్రత్యేక అడ్మినిస్ట్రేటివ్ అధికారులు ఉండాలి.
- ఆంధ్ర ప్రాంతంతో సమానంగా నిధులు, వనరులు ఇవ్వాలని హామీ.
స్థానికత (Mulki Rules):
- ప్రభుత్వ ఉద్యోగాల్లో తెలంగాణలో జన్మించిన వారికే ప్రాధాన్యత ఇవ్వాలి.

⚠️ జెంటిల్‌మెన్ అగ్రిమెంట్ పనితీరు మరియు విఫలం:

జెంటిల్‌మెన్ అగ్రిమెంట్ ప్రకారం ఇచ్చిన హామీలు పూర్తిగా పాటించలేదు.
ఉద్యోగాల్లో, నీటి వనరుల పంచికలో ఆంధ్ర ప్రాంతాలకు అధిక ప్రాధాన్యత ఇవ్వడం ప్రారంభమైంది.
అభివృద్ధి కార్యక్రమాలు తెలంగాణలో తక్కువగా అమలు అయ్యాయి.
స్వయంసేవకులు, విద్యార్థులు, రైతులు అసంతృప్తిగా మారిపోయారు.
అగ్రిమెంట్ ఉల్లంఘనల కారణంగా 1969లో తెలంగాణ ఉద్యమం బిగిదింది.(బిగిసింది ).

🔥 ఫలితాలు:

తెలంగాణ ప్రజల ఆకాంక్షలు అవగాహన పొందాయి.
ఈ ఉద్యమం తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర హక్కుల పట్ల ప్రజల్లో అవగాహన పెంచింది.
జెంటిల్‌మెన్ అగ్రిమెంట్ విఫలమైన కారణంగా, ప్రజలు విశాలాంధ్రలో అసమానత్వం, అన్యాయంను గుర్తించారు.
ఇది తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర ఉద్యమానికి బలమైన కారణంగా నిలిచింది.

🟣 మొదటి తెలంగాణ ఉద్యమం – 1969

📅 పరిచయం:

1969లో తెలంగాణ ప్రజల మధ్య "జై తెలంగాణ" అనే నినాదంతో ఘనమైన తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర ఉద్యమం మొదలైంది.
ఈ ఉద్యమం తెలంగాణ ప్రజల అన్యాయం, అసమానతలపై నిరసనగా నిలిచింది.
ముఖ్యంగా విద్యార్థులు, యువత, సామాన్య ప్రజలు పెద్ద సంఖ్యలో పాల్గొన్నారు.

🌟 ఉద్యమం పుట్టుకకు కారణాలు:

జెంటిల్‌మెన్ అగ్రిమెంట్ ఉల్లంఘనలు:
- 1956లో ఇచ్చిన హామీలు పూర్తి కాలేదు.
- ఉద్యోగాలు, విద్య, నీటి వనరుల పంచికలో అసమానతలు.
ఆర్థిక, సామాజిక అసమానత:
- తెలంగాణ అభివృద్ధిలో ఆంధ్రతో తేడాలు.
- రైతులు, కార్మికులు ఆర్థిక సమస్యలతో బాధపడటం.
భాషా, సాంస్కృతిక భేదాలు:
- తెలంగాణ సంస్కృతి, భాషా గుర్తింపుల కోసం పోరాటం.

✊ ఉద్యమ లక్ష్యాలు:

తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రంగా ఏర్పడాలి.
తెలంగాణ ప్రజలకు ప్రత్యేక హక్కులు, ప్రాధాన్యత ఇవ్వాలి.
ఆర్థిక, విద్యా, ఉద్యోగ అవకాశాల్లో సమానత్వం రావాలి.
తెలంగాణ భాష, సాంస్కృతిక హక్కులు కాపాడాలి.

🏞️ ఉద్యమంలో ముఖ్య సంఘటనలు:

విద్యార్థులు, యువకులు పధకాలు, ర్యాలీలు నిర్వహించారు.
జై తెలంగాణ నినాదాలు, బంద్‌లు, నిరసనలు దేశవ్యాప్తంగా జరిగాయి.
పోలీసుల దాడులు, అరెస్టులు, మరణాలు కూడా సంభవించాయి.
ప్రజాస్వామ్య మార్గంలో ఉద్యమం సాగింది.

⚡ ఫలితాలు:

ఈ ఉద్యమం ద్వారా తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర హక్కుల పట్ల దేశవ్యాప్తంగా చర్చ మొదలైంది.
ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం పై ఒత్తిడి పెరిగింది.
తెలంగాణ సమస్య రాజకీయ వేదికపై ప్రధాన అంశంగా మారింది.
కానీ ఈ ఉద్యమం తక్షణ ఫలితాలు ఇవ్వలేదు, దీర్ఘకాల పోరాటానికి దారితీసింది.

🟣 మలిదశ ఉద్యమం – 1990ల నుండి తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర ఉద్యమం

📅 పరిచయం:

1990ల నుండి తెలంగాణ ప్రజలలో ప్రత్యేక రాష్ట్రం కోసం కొత్త మలిదశ (నూతన) ఉద్యమం తీవ్రంగా మొదలైంది.
ఈ ఉద్యమానికి ముందస్తుగా ఉన్న నిరసనలు, అసమానతలు మరింతగా పెరిగాయి.
యువత, విద్యార్థులు, కార్మికులు, రైతులు ఈ ఉద్యమంలో కీలక పాత్ర వహించారు.

🧑‍🎤 తెలంగాణ ఉద్యమానికి నూతన నేతలు:

కే. చంద్రశేఖర్ రావు (కేసీఆర్): తెలంగాణ రాజకీయాలలో ప్రముఖ నాయకుడు.
2001లో తెలంగాణ కోసం ప్రత్యేక పార్టీగా తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి (TRS) స్థాపించి, తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర సాధనకు నూతన దిశనిచ్చారు.

🏛️ తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి (TRS) స్థాపన:

2001లో కేసీఆర్ ఆధ్వర్యంలో TRS పుట్టింది.
TRS ప్రధాన లక్ష్యం: తెలంగాణ ప్రజల ప్రత్యేక రాష్ట్ర హక్కులను సాధించడం.
ప్రజలలో తెలంగాణ సమస్యపై అవగాహన పెంచడం, రాజకీయ వేదికపై తెలంగాణ అవసరాన్ని బలోపేతం చేయడం.

✊ 1990ల నుండి 2000ల మధ్య ముఖ్య ఉద్యమాలు:

బంద్లు , ర్యాలీలు, నిరసనలు:
- TRS నాయకత్వంలో భారీ ప్రదర్శనలు.
- బంద్లు (పందాలు), ర్యాలీలు, దీక్షలతో ప్రత్యేక రాష్ట్రం కోసం పేదరిక నిరసనలు.
పాలిటికల్ ఒత్తిడి:
- తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం కోసం కేంద్ర ప్రభుత్వం మరియు ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం పై ఒత్తిడి పెరిగింది.
- తెలంగాణ హక్కుల కోసం వివిధ రాజకీయ వేదికలలో TRS తగిన పోరాటం చేసింది.
ప్రజాస్వామ్య మార్గం:
- శాంతియుత, ప్రజాస్వామ్య మార్గంలో ఉద్యమం కొనసాగింపు.

🔥 ఫలితాలు:

తెలంగాణ ఉద్యమం జోరుగా పెరిగింది.
2004, 2009 ఎన్నికల్లో TRS ప్రజల్లో గట్టి మద్దతు పొందింది.
2009లో కేంద్ర ప్రభుత్వంతెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం ఏర్పాటు చేస్తామని అధికారిక ప్రకటన చేసింది.
దీని ఫలితంగా 2014లో తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రంగా ఏర్పాటు జరిగింది.

🟣 తెలంగాణ ఉద్యమ లక్ష్యం

📌 ప్రధాన లక్ష్యం:

తెలంగాణ రాష్ట్రాన్ని ప్రత్యేకంగా ఏర్పాటు చేయడం.
ఈ రాష్ట్రం అడ్డుకట్టలేని అభివృద్ధి, సమానత్వాన్ని పొందడం.
తెలంగాణ ప్రజల స్వయం పరిపాలనా హక్కులను సాధించడం.

🌍 ప్రాంతీయ వివక్షను తొలగించడం:

తెలంగాణ ప్రాంతంలో ఉన్న ఆర్థిక, రాజకీయ, సామాజిక వివక్షను నివారించడం.
ఉద్యోగాలు, విద్య, నీటి వనరులు, అభివృద్ధి నిధుల పరంగా తెలంగాణ ప్రజలకు సమానత్వం ఇవ్వడం.
తెలంగాణ సంస్కృతి, భాష, ఆచారాలను కాపాడడం.

💡 ఉద్యమ లక్ష్యాల విస్తృత వివరణ:

అసమానత్వంపై పోరాటం:
- విస్తారమైన సహకారాలు లేకపోవడం.
- నీటి వనరుల పంచికలో అన్యాయం.
- ఉద్యోగాల్లో తెలంగాణకారి వర్గానికి తక్కువ ప్రాతినిధ్యం.
స్వతంత్ర అభివృద్ధి:
- ప్రత్యేక రాష్ట్రంగా ఉంటే తెలంగాణకు అవసరమైన అభివృద్ధి చర్యలు సక్రమంగా జరిగే అవకాశం.
- గ్రామీణ ప్రాంతాల, వ్యవసాయ రంగ అభివృద్ధి.
భాషా, సాంస్కృతిక హక్కులు:
- తెలుగు భాషలో తెలంగాణ ప్రతిపాదించే స్థానిక సాంస్కృతిక ధోరణులను ప్రోత్సహించడం.
- స్థానిక సంప్రదాయాలు, వాడుకలను సంరక్షించడం.
ప్రజాస్వామ్యం పెంపొందించడం:
- ప్రజల నిర్ణయ హక్కులు పెంచడం.
- ప్రభుత్వ విధానాల్లో ప్రజల పాల్గొనుటకు అవకాశాలు కల్పించడం.

🟣 తెలంగాణ ఉద్యమ మార్గం

📌 ఉద్యమంలో ఉపయోగించిన మార్గాలు మరియు విధానాలు

తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర సాధన కోసం ప్రజలు వివిధ విధాలుగా ఉద్యమం చేశారు. ఈ ఉద్యమం శాంతియుత, ప్రజాస్వామ్య మార్గాల్లో కొనసాగింది. ముఖ్యంగా ఈ విధాలుగా ఉద్యమం సాగింది:

✊ 1. నిరసనలు (Protests) * ప్రజలు తమ వాదనలు వ్యక్తం చేయడానికి పెద్ద ర్యాలీలు, నిరసనలు నిర్వహించారు. * ప్రభుత్వ విధానాలపై తమ అసంతృప్తిని వ్యక్తం చేసారు. * నిరసనలు ప్రజల హక్కులు మరియు అభ్యర్థనలు పట్ల అవగాహన పెంచాయి.

✊ 2. రిలే దీక్షలు (Relay Sits-in/ Dharnas) * నిరంతర దీక్షలు నిర్వహించి, ఉద్యమానికి నిరంతర శక్తిని అందించారు. * ఒకరితో ఒకరు మారు మారి దీక్ష కొనసాగించడం ద్వారా ఉద్యమం జీవించి సాగింది. * దీక్షల ద్వారా ప్రజలు ప్రభుత్వానికి సంకేతాలు ఇచ్చారు, తమ లక్ష్యాలకు కట్టుబడి ఉన్నామని చూపించారు.

✊ 3. బంద్‌లు (Bandhs / Strikes) * ప్రజలు తమ ఆందోళనను వ్యక్తం చేయడానికి బంద్‌లు నిర్వహించారు. * బంద్‌ వల్ల ప్రభుత్వం, వ్యాపార, విద్యాసంస్థలపై ఒత్తిడి ఏర్పడింది. * ఈ బంద్‌ల ద్వారా తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం కోసం బలమైన హక్కుల కోసం ఆవాజు పెరిగింది.

✊ 4. సమ్మె (Sama / Hartal) * సమ్మె అనగా ఒక రకమైన నిరసన ఉద్యమం. ప్రజలు తమ ఆందోళన వ్యక్తం చేయడానికి సమ్మె నిర్వహించారు. * ఇది ప్రజలకు ఒకటిగా నిలబడటానికి అవకాశమిచ్చింది. * సమ్మె ద్వారా స్థానిక, జాతీయ స్థాయిలో తెలంగాణ సమస్యపై దృష్టి సారించారు.

✊ 5. సకల జనుల సమ్మె (All People’s Hartal) * ఇది పెద్ద ఎత్తున ప్రజలతో నిర్వహించిన నిరసన దీక్ష. * వివిధ వర్గాల ప్రజలు, రైతులు, కార్మికులు, విద్యార్థులు కలిసి పాల్గొన్నారు. * ఈ సమ్మె తెలంగాణ ఉద్యమానికి బలమైన మద్దతుగా నిలిచింది.

🔥 ఇతర ఉద్యమ విధానాలు:

సమావేశాలు, సదస్సులు, సభలు.
మానవ శ్రేణులు (Human Chains).
మీడియా ద్వారా అవగాహన కార్యక్రమాలు.
ప్రజాస్వామ్య వేదికలపై తెలంగాణ సమస్య ప్రస్తావన.

🟣 2009 డిసెంబర్ 9 – తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం పై కేంద్ర సానుకూల ప్రకటన

📅 సంఘటన పరిచయం

2009 డిసెంబర్ 9న భారత కేంద్ర ప్రభుత్వం తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం ఏర్పాటు చేయడం విషయంలో సానుకూల సంకేతాన్ని ఇచ్చింది. ఈ ప్రకటన తెలంగాణ ఉద్యమంలో ఒక పెద్ద మైలురాయి.

🔍 ప్రకటన వివరాలు

కేంద్రంలోని అన్నా కమిటీ (Srikrishna Committee) నివేదిక ఆధారంగా, తెలంగాణకు ప్రత్యేక రాష్ట్ర హక్కు ఇవ్వాలని ప్రభుత్వానికి సూచన ఇచ్చారు.
దీని ఫలితంగా కేంద్ర ప్రభుత్వం తెలంగాణకు ప్రత్యేక రాష్ట్రం ఏర్పాటుకు సమ్మతి ఇచ్చినట్టు ప్రకటించింది.
తెలంగాణ ప్రజలకు ఈ ప్రకటన బలమైన ప్రేరణగా నిలిచింది.

⚡ ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రాంతీయ నాయకుల నిరసనలు

ఈ ప్రకటన వెంటనే ఆంధ్ర ప్రాంతంలోని నాయకులు, ప్రజలు తీవ్రంగా నిరసనలు చేశారు.
ఆంధ్రప్రదేశంలో విస్తృత స్థాయిలో ప్రదర్శనలు, ర్యాలీలు, బంద్లు జరిగాయి.
వారు ఈ ప్రకటన వల్ల ఆంధ్ర ప్రజల హక్కులు నష్టం చెందుతాయని, వనరుల పంచికలో తెలంగాణ పట్ల అన్యాయం జరిగిందని ఆందోళన వ్యక్తం చేశారు.
ఆంధ్ర నాయకులు కేంద్రాన్ని ఈ ప్రకటనను వెనక్కి తీసుకోవాలని ఒత్తిడి చూపారు.

🏛️ కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రకటనను వెనక్కి తీసుకోవడం

ఆంధ్రప్రదేశంలో భారీ నిరసనలు, అల్లర్లు, రాజకీయ ఒత్తిడి కారణంగా కేంద్ర ప్రభుత్వం కొంతకాలం తరువాత ఈ ప్రకటనను వెనక్కి తీసుకుంది.
తెలంగాణ ప్రజలకు ఒక దుఃఖదశ వచ్చి, ఉద్యమం మరింత బలపడింది.
ఈ పరిణామం తెలంగాణ ఉద్యమాన్ని మరింత ఉద్దీపన చేసింది.

🔥 ఫలితాలు మరియు ప్రభావం

2009 ప్రకటన వెనక్కి తీసుకోవడం వల్ల తెలంగాణ ప్రజలలో అసంతృప్తి, ఆవేదన పెరిగింది.
తెలంగాణ ఉద్యమం ఇంకా బలంగా, మరింత గాఢతతో కొనసాగింది.
TRS నాయకులు కేసీఆర్ దీని కారణంగా ప్రత్యేక రాష్ట్ర సాధనపై మరింత కట్టుబడ్డారు.
ఈ సంఘటనల తర్వాత తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర కోసం ప్రజా పోరాటం మరింత శక్తివంతమైంది.

🟣 తెలంగాణ ప్రజల ప్రతిస్పందన

📌 సంఘటన నేపథ్యం

2009 డిసెంబరు 9న కేంద్రం తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం ఏర్పాటుకు సానుకూల ప్రకటన చేసిన తర్వాత, ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రాంతీయ నాయకుల నిరసనలు కారణంగా ఆ ప్రకటనను కేంద్రం వెనక్కి తీసుకోవడం, తెలంగాణ ప్రజలలో ఒక పెద్ద నిరాశను సృష్టించింది.

🌟 ప్రజల ప్రతిస్పందన – నిరాశ కాదు, మరింత సంకల్పం

తెలంగాణ ప్రజలు నిరాశ చెందడం బదులు, ఈ పరిస్థితిని మరింత పోరాటానికి ప్రేరణగా మార్చుకున్నారు.
వారు తమ హక్కుల కోసం మరింత ఉత్సాహంతో, బలమైన ఉద్యమాన్ని కొనసాగించారు.
తెలంగాణ యువత, విద్యార్థులు, ఉద్యోగులు, రైతులు, మహిళలు సహా ప్రతి వర్గం ప్రజలు ఉద్యమానికి చేరుకున్నారు.

👩‍🎓 విద్యార్థుల పాత్ర

విద్యార్థులు “జై తెలంగాణ” నినాదాలతో నిరంతర గణేశ, ర్యాలీలు, దీక్షలు నిర్వహించారు.
విద్యాసంస్థల్లో ఉద్యమ సమావేశాలు, ప్రచార కార్యక్రమాలు జరుపుకున్నారు.
యువత మధ్య తెలంగాణ కోసం అవగాహన పెంచడంలో విద్యార్థులు కీలక పాత్ర పోషించారు.

👨‍💼 ఉద్యోగుల, కార్మికుల పాత్ర

ప్రభుత్వ ఉద్యోగులు, ప్రభుత్వ రంగ కార్మికులు తమ స్వంత హక్కుల కోసం ఉద్యమంలో భాగస్వామ్యమయ్యారు.
పనిచేయకుండా నిరసనలు, బంద్‌లలో పాలుపంచుకున్నారు.
ఈ తరహా ఉద్యమం తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం సాధనలో మద్దతుగా నిలిచింది.

👩‍🌾 రైతులు, గ్రామీణ వర్గాలు

తెలంగాణ ప్రాంత రైతులు, గ్రామీణ జనత ఉద్యమానికి ప్రాణప్రతిభగా తోడ్పడినారు.
వ్యవసాయ సమస్యలు, నీటి సమస్యల పరిష్కారం కోసం ప్రత్యేక రాష్ట్ర అవసరాన్ని పక్కా చేయించారు.

📢 ప్రజా ఉద్యమ విధానాలు

పెద్ద పెద్ద ర్యాలీలు, బంద్ లు , దీక్షలు, సమ్మెలు నిర్వహించారు.
మీడియా, సామాజిక మాధ్యమాల ద్వారా తమ అభ్యర్థనలను చెలామణీ చేశారు.
రాజకీయ పార్టీలతో సమన్వయం చేసుకుని, రాజకీయ దిశనిర్దేశం చేశారు.

🔥 ఫలితాలు

నిరసనలతో తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం కోసం ఉద్యమం మరింత బలపడి, దేశ వ్యాప్తంగా తెలంగాణ సమస్యకు గుర్తింపు దొరికింది.
తెలంగాణ ఉద్యమ నాయకులు ప్రజాస్వామ్య మార్గాల్లో ముందుకు రావడానికి ప్రజలు తోడ్పడినందున ప్రత్యేక రాష్ట్ర సాధన సాధ్యమైంది.

🟣 సర్వ పార్టీ సమావేశాలు & శ్రీకృష్ణ కమిషన్ నివేదిక – కీలక ఘట్టాలు

📌 సర్వ పార్టీ సమావేశాలు: నేపథ్యం

తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం కోసం ఉత్పన్నమైన రాజకీయ మరియు సామాజిక ఉద్యమాన్ని దృష్టిలో పెట్టుకుని, కేంద్ర ప్రభుత్వం తెలంగాణ సమస్యపై సర్వ పార్టీ సమావేశాలు నిర్వహించింది.
ఈ సమావేశాల్లో భారత దేశంలోని వివిధ పార్టీలు, రాజకీయ నేతలు పాల్గొన్నారు.
ప్రధాన ఉద్దేశం తెలంగాణ అంశంపై సమగ్ర చర్చలు జరపడం, పరిష్కార మార్గాలను కనుగొనడం.

🏛️ సర్వ పార్టీ సమావేశాల ముఖ్యాంశాలు

సర్వ పార్టీ సమావేశాలు తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం కోసం వివిధ పార్టీలు వేదనలను, అభిప్రాయాలను తెలియజేశారు.
తెలంగాణ సమస్యకు సమగ్ర పరిష్కారం, సమతుల్య అభివృద్ధి కోసం పార్టీలు ఒకరితో ఒకరు సంభాషించాయి.
అయితే, ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రాంత రాజకీయ నాయకుల దృష్టికోణాలు వేరుగా ఉండడం, ప్రత్యేక రాష్ట్ర ఏర్పాటుపై ఒప్పందం సాధించడంలో సమస్యలు వచ్చాయి.
ఈ సమావేశాలు తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం ఏర్పాటుకు రాజకీయ మద్దతు ఏర్పడటానికి పునాది వేసాయి.

📌 శ్రీకృష్ణ కమిషన్ (Srikrishna Commission)

2010లో కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రత్యేకంగా శ్రీకృష్ణ కమిషన్ను ఏర్పాటుచేసి, తెలంగాణ ఉద్యమం నేపథ్యంలో సమగ్ర పరిశోధన చేయమని ఆదేశించింది.
ఈ కమిషన్ 2010 నుండి 2011 మధ్య తెలంగాణ సమస్య, ఉద్యమం, కారణాలు, పరిష్కార మార్గాలపై అధ్యయనం చేసింది.

🔍 శ్రీకృష్ణ కమిషన్ నివేదిక ముఖ్యాంశాలు

కమిషన్ నివేదికలో తెలంగాణ సమస్యకు జాతీయం, ఆర్థిక, రాజకీయ కారణాలు ఉన్నాయని స్పష్టం చేసింది.
తెలంగాణ ప్రాంతంలో నిర్లక్ష్య పరిస్థితులు, సమానాభివృద్ధి లేకపోవడం ప్రధాన కారణమని తెలిపింది.
1956లో విశాలాంధ్ర ఆంధ్రప్రదేశ్ ఏర్పాటుపై తెలంగాణ ప్రజలకు ఇచ్చిన హామీలు (Gentlemen’s Agreement) పాటించని కారణంగా సమస్యలు తీవ్రతరమయ్యాయని గుర్తు చేసింది.
ప్రత్యేక రాష్ట్ర ఏర్పాటే సమస్యకు సుస్థిర పరిష్కారం అని కమిషన్ సూచించింది.
అంతకుముందు తాత్కాలిక పరిష్కారాల మీద ఆధారపడకుండుండా, తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం ఏర్పాటును ప్రాధాన్యతగా తీసుకోవాలని కమిషన్ కోరింది.

⚖️ నివేదిక ప్రాముఖ్యత

శ్రీకృష్ణ కమిషన్ నివేదిక ప్రభుత్వానికి, రాజకీయ నాయకులకు తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర అవసరం గురించి స్పష్టమైన దృక్కోణాన్ని ఇచ్చింది.
నివేదిక ఆధారంగా కేంద్ర ప్రభుత్వం తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం ఏర్పాటుపై మరింత ముందడుగు వేసింది.
ఇది తెలంగాణ ఉద్యమానికి మరింత బలం ఇచ్చింది.

🟣 తెలంగాణ బిల్లు ప్రవేశపెట్టడం - 2014

📌 తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం కోసం బిల్లు ప్రవేశం: నేపథ్యం

తెలంగాణ ప్రజల దశాబ్దాల పాటు సాగిన ఉద్యమం, నిరసనలు, ఆందోళనలు తరువాత, కేంద్ర ప్రభుత్వం 2014లో తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం ఏర్పాటుకు సిద్దపడింది.
2014 ఫిబ్రవరిలో, భారత పార్లమెంట్ లో తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం బిల్లు ప్రవేశపెట్టబడింది.

🏛️ తెలంగాణ బిల్లు (Andhra Pradesh Reorganisation Act, 2014)

ఈ బిల్లు ద్వారా ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రాన్ని రెండు భాగాలుగా విభజించి ఒక తెలంగాణ రాష్ట్రాన్ని, మరో ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రాన్ని ఏర్పరచడం కుదిరింది.
తెలంగాణ రాష్ట్ర రాజధాని హైదరాబాద్గా నిర్ణయించారు, ఇది రెండు రాష్ట్రాల పర్యవేక్షణలో ఉండేది.

⚡ బిల్లు ప్రవేశపెట్టడంపై ప్రతిక్రియలు

తెలంగాణ రాష్ట్ర ప్రజలు, ఉద్యమ నాయకులు, వర్గాలు ఈ బిల్లు ప్రవేశాన్ని ఉత్సాహంగా స్వాగతించారు.
అయితే, ఆంధ్ర ప్రాంత రాజకీయ నాయకులు, కార్యకర్తలు దీన్ని తీవ్రంగా నిరసించారు.
ప్రత్యేకంగా ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని కొన్ని ప్రాంతాలలో బంద్లు, నిరసనలు, హింసాత్మక సంఘటనలు చోటు చేసుకున్నాయి.

📜 సభలో ఆమోదం

బిల్లు పార్లమెంట్ లో సుదీర్ఘ చర్చలకు, విభిన్న రాజకీయ వాదనలు, నిరసనల మధ్య 2014 ఫిబ్రవరి 18న భవన్ లోని లోక్ సభ మరియు రాజ్య సభలో ఆమోదం పొందింది.
ఈ ఆమోదంతో తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటుకు అధికారిక గ్రీన్ సిగ్నల్ వచ్చింది.

🟢 ఫలితాలు

బిల్లు ఆమోదంతో తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం ఏర్పాటుకు దారితీసింది.
2014 జూన్ 2న తెలంగాణ అధికారికంగా 29వ భారత రాష్ట్రంగా ఏర్పడింది.
తెలంగాణ ప్రజలకు స్వంత రాష్ట్ర హక్కులు, అభివృద్ధి అవకాశాలు ప్రారంభమయ్యాయి.

🟣 ఆంధ్రప్రదేశ్ పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 2014 (Andhra Pradesh Reorganisation Act, 2014)

📌 చట్టం పరిచయం

ఆంధ్రప్రదేశ్ పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 2014 భారత రాజ్యసభలో 2014లో ఆమోదం పొందిన ఒక ప్రత్యేక చట్టం.
ఈ చట్టం ప్రకారం, 1956లో ఏర్పడిన ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రాన్ని రెండు భాగాలుగా విభజించి కొత్తగా తెలంగాణ రాష్ట్రాన్ని ఏర్పాటుచేయడం జరిగింది.
ఈ చట్టం ద్వారా తెలంగాణ ప్రాంతానికి ప్రత్యేక ఐక్యత, రాజకీయ, ఆర్థిక హక్కులు ఇచ్చేలా ఏర్పాట్లు చేయబడ్డాయి.

⚖️ చట్టం ప్రధానాంశాలు

తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటును అధికారికంగా గుర్తింపు:
- ఈ చట్టం ప్రకారం 2014 జూన్ 2న తెలంగాణ రాష్ట్రాన్ని 29వ భారత రాష్ట్రంగా అధికారికంగా ఏర్పరచినట్లు పేర్కొంది.
రాజధాని నగరం:
- హైదరాబాద్ నగరాన్ని రెండు రాష్ట్రాలు—తెలంగాణ మరియు ఆంధ్రప్రదేశ్—కొంతకాలం పంచుకునే విధంగా ఉంచింది (10 సంవత్సరాలు).
ఆర్థిక, పరస్పర హక్కుల నియమాలు:
- రెండు రాష్ట్రాల మధ్య ఆర్థిక వనరుల పంపిణీ, సాగునీటి వనరుల విభజన, పన్నుల వేట, ప్రాజెక్టుల నిర్వహణ వంటి అంశాలు చట్టంలో వివరించబడ్డాయి.
ప్రాంతీయ సంక్షేమ హక్కులు:
- తెలంగాణ ప్రజలకు ప్రత్యేక హక్కులు, విద్య, ఉద్యోగాలలో సమాన అవకాశాలు కల్పించే విధంగా చర్యలు తీసుకోవాలని చట్టంలో ప్రాధాన్యం ఇచ్చింది.
పరిపాలనా ఏర్పాట్లు:
- కొత్త రాష్ట్రం కోసం ప్రభుత్వం, సర్కారు, జడ్జిమెంట్లు తదితర పరిపాలనా వ్యవస్థలు ఏర్పాటు చేయవలసిందిగా చట్టం పేర్కొంది.

📜 చట్టం ప్రవేశ ప్రక్రియ

ఫిబ్రవరి 2014లో ఈ చట్టం భారత పార్లమెంట్ లో ప్రవేశపెట్టబడింది.
తీవ్ర చర్చల తర్వాత, మే 2014లో లోక్ సభ, రాజ్య సభ రెండు మండలాలలో కూడా దీనికి ఆమోదం లభించింది.
ఆమోదం తర్వాత కేంద్ర ప్రభుత్వం తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర ఏర్పాటుకు అధికారిక ప్రకటన చేసింది.

🟢 చట్టం ఫలితాలు

ఈ చట్టం ప్రకారం తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం ఏర్పడి, దానికి చెందిన ప్రజలకు తమ భూమిపై పరిపాలనా, అభివృద్ధి హక్కులు ఇవ్వబడ్డాయి.
ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం రెండు రాష్ట్రాలుగా విడిపోయింది, వేర్వేరు ప్రభుత్వం, పర్యవేక్షణ ఏర్పడింది.
రెండు రాష్ట్రాల మధ్య అనేక సమస్యలపై చట్టంలో సమగ్ర చర్యలు సూచించబడ్డాయి.

🟣 తెలంగాణ అవిర్భావ దినోత్సవం (తెలంగాణ Formation Day)

📅 అవిర్భావ దినోత్సవం తేది

జూన్ 2, 2014 న తెలంగాణ రాష్ట్రం అధికారికంగా భారతదేశంలో 29వ రాష్ట్రంగా ఏర్పడింది.
ఆ రోజు తెలంగాణ అవిర్భావ దినోత్సవం (తెలంగాణ Formation Day)గా ప్రతీ ఏటా రాష్ట్రవ్యాప్తంగా ఘనంగా జరుపుకుంటారు.

🎉 దినోత్సవం ముఖ్యాంశాలు

ఈ రోజు తెలంగాణ ప్రజల దీర్ఘకాల ఉద్యమం, ఆశయాలకు న్యాయం జరిగిందని గుర్తు చేసుకునే రోజు.
తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రంగా ఏర్పడటానికి నిశ్చయంగా పోరాడిన ప్రతి వ్యక్తి, నాయకులు, విద్యార్థులు, రైతులు, కార్యకర్తల కృషిని స్మరించుకోవటం.
జూన్ 2న రాష్ట్ర పర్యటన కార్యక్రమాలు, కల్చరల్ ఈవెంట్స్, ర్యాలీలు, ఆధ్యాత్మిక కార్యక్రమాలు జరుగుతాయి.

🏛️ జూన్ 2 ప్రత్యేకత

ఈ రోజు తెలంగాణ కొత్త రాజకీయ, ఆర్థిక, సాంస్కృతిక గమ్యాల వైపుగా అడుగులు వేయడం ప్రారంభించిన రోజు.
రాష్ట్ర అభివృద్ధి లక్ష్యాలతో కొత్త పాలనా వ్యవస్థ, ఇన్ఫ్రాస్ట్రక్చర్, విద్య, పరిశ్రమలు మొదలుపెట్టే దినంగా భావిస్తారు.

🌟 తెలంగాణ ప్రజలకు ప్రాముఖ్యత

ఇది ప్రజల గర్వం, స్వాతంత్ర్యం, ప్రత్యేకతకు ప్రతీక.
తెలంగాణ ప్రత్యేక హక్కులు, సంక్షేమ కార్యక్రమాలు ఈ రోజుతో బలోపేతం అయ్యాయి.
ప్రతి తెలంగాణ వాసి ఈ రోజును గర్వంగా, ఆనందంగా జరుపుకుంటాడు.

📝 అవిర్భావ దినోత్సవం వేడుకలు

సాధారణంగా ఏం జరుగుతుంది?
- ప్రభుత్వ కార్యాలయాల్లో, పాఠశాలల్లో, కాలేజీల్లో జాతీయ గీతం, రాష్ట్ర గీతం పాడటం.
- సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు, జాతీయ, ప్రాంతీయ నాయకుల ప్రసంగాలు.
- ర్యాలీలు, బహిరంగ సమావేశాలు, ఆటలు, పోటీలు.
ప్రత్యేక కార్యక్రమాలు:
- తెలంగాణ సాంప్రదాయ నాటకం, పాటలు, కవిత్వ పోటీలు నిర్వహించడం.
- ఆంధ్రప్రదేశ్ నుండి విడిపోవడం వల్ల వచ్చిన సమస్యలను గుర్తుచేసే సదస్సులు, చర్చలు.
- తెలంగాణ రాష్ట్ర అభివృద్ధి, పథకాలపై ప్రభుత్వ యాజమాన్యం.

🟣 తెలంగాణ తొలి ముఖ్యమంత్రి & తొలి ప్రభుత్వం

👤 తొలి ముఖ్యమంత్రి — కే చంద్రశేఖర్ రావు (KCR)

తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర అవతరణకు గొప్ప కృషి చేసిన నాయకుడు కార్తి చెర శ్రీనివాస్ రావు, పాప్యులర్ గా కే చంద్రశేఖర్ రావు (Kalvakuntla Chandrashekar Rao)గా ప్రసిద్ధి పొందారు.
2001లో తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి (TRS) పార్టీని స్థాపించి, తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర హక్కుల కోసం శతాబ్దాల కన్నా ఎక్కువ కాలం పోరాడారు.
2014 జూన్ 2న తెలంగాణ రాష్ట్రం అధికారికంగా ఏర్పడిన తర్వాత, కే చంద్రశేఖర్ రావు తెలంగాణ రాష్ట్ర తొలి ముఖ్యమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు.

🏛️ తొలి ప్రభుత్వం

2014లో జరిగిన తొలి తెలంగాణ అసెంబ్లీ ఎన్నికల తర్వాత TRS పార్టీ మెజారిటీ సాధించి, అధికారంలోకి వచ్చింది.
కే చంద్రశేఖర్ రావు ప్రధమ ముఖ్యమంత్రిగా గడిపిన తొలి ప్రభుత్వానికి నేతృత్వం వహించారు.
ఈ ప్రభుత్వం రాష్ట్ర అభివృద్ధి, బునియాది మౌలిక సదుపాయాలు, నీటి సమస్యలు, విద్య, ఆరోగ్య, ఆర్థిక రంగాల్లో పెద్ద నూతన పథకాలు అమలు చేసేందుకు కృషి ప్రారంభించింది.

📌 ప్రధాన లక్ష్యాలు & పాలన వైఖరి

తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర హక్కుల పరిరక్షణ
- రాష్ట్రం సక్రమ అభివృద్ధికి అవసరమైన అన్ని హక్కులు, వనరులు తెలంగాణకు సమకూర్చడం.
వృద్ధి & సంక్షేమ పథకాలు
- రైతు సంక్షేమం, విద్యా అభివృద్ధి, ఆరోగ్య పరిరక్షణ, విద్యార్థులకు వనరుల కల్పనపై ప్రాధాన్యం.
పరిశ్రమల & ఉద్యోగ సృష్టి
- తెలంగాణలో పెట్టుబడులను ఆకర్షించి, యువతకు ఉద్యోగ అవకాశాలు పెంచడం.
భూకంప, నీటి సమస్యల పరిష్కారం
- కృష్ణా, గోదావరి నదుల నీటిని సమర్ధంగా ఉపయోగించడం, సాగునీటి పథకాలు ప్రారంభించడం.

🟢 తెలంగాణ తొలి ప్రభుత్వ ప్రత్యేకతలు

కొత్త రాష్ట్రానికి తగిన పారిశ్రామిక & వ్యవసాయాభివృద్ధి పథకాలు
తెలంగాణ సంస్కృతి, భాషకు ప్రాధాన్యం
ప్రభుత్వ శాఖల, శాసనసభను కొత్తరీతిలో ఏర్పాటు చేయడం
సామాజిక సమతుల్యత, మహిళల అభివృద్ధి పైన ప్రత్యేక దృష్టి
గ్రామీణ అభివృద్ధి, ముఖ్యంగా బరోధులు, కూలీలు, రైతుల పట్ల హితాచరణ.

🟣 తెలంగాణ కలలు

🌱 అభివృద్ధి కలలు

తెలంగాణ రాష్ట్రం సమగ్ర అభివృద్ధి కల
- రాష్ట్రం ఆర్థిక, సామాజిక, సాంస్కృతిక, పారిశ్రామిక రంగాల్లో సమతుల్యతగా అభివృద్ధి చెందాలి అనేది తెలంగాణ ప్రజల ప్రధాన కల.
పేదలు, పల్లెవాసుల సంక్షేమం
- గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో పాఠశాలలు, ఆసుపత్రులు, రహదారులు, విద్యుత్తు సౌకర్యాలు అందుబాటులోకి రావడం.
- ప్రతి గ్రామం ఆధునిక సౌకర్యాలతో అభివృద్ధి చెందాలి.

🚜 రైతుల సంక్షేమం

రైతు భరోసా పథకాల ద్వారా రైతుల ఆదాయం పెంచడం ప్రధాన లక్ష్యం.
రైతులకు పంటల కోసం సరైన నీటి అందుబాటును కల్పించడం.
వ్యవసాయ రుణ మాఫీ, భూమి పరిరక్షణ, బీమా వంటి పథకాల అమలు.
సాగు పద్ధతులు మెరుగుపరచడం, ఆధునిక సాంకేతిక పరిజ్ఞానం ప్రవేశపెట్టి పంటల ఉత్పాదకత పెంచడం.

💧 నీటి ప్రాజెక్టులు

తెలంగాణ రాష్ట్రం లో నీటి కష్టం చాలా మందికి పెద్ద సమస్య. అందుకే పెద్ద నీటి ప్రాజెక్టులు చేపడుతున్నారు:
క్రిష్ణా నది ప్రాజెక్టులు
కనకధుర్గ నది ప్రాజెక్ట్
ఇంద్ర కల్యాణి ప్రాజెక్ట్
పలెమో, భద్రాచలం వంటి నీటి సరఫరా ప్రాజెక్టులు
నీటి సమకూర్పు, సాగు నీటి సమస్యలను తీర్చేందుకు ప్రాధాన్యత ఇస్తున్నారు.

👩‍🎓 యువతకు ఉపాధి అవకాశాలు

ఉద్యోగం కల్పించడం తెలంగాణ ప్రభుత్వ ప్రధాన లక్ష్యం.
యువతకు నైపుణ్యాభివృద్ధి, వృత్తి శిక్షణ, ఆన్‌లైన్ ఉద్యోగ అవకాశాలు, స్టార్ట్-అప్ సాహాయం అందించడం.
పారిశ్రామిక, సాంకేతిక రంగాల్లో పెట్టుబడులు పెంచి ఉద్యోగాలు సృష్టించడం.

🏗️ పరిశ్రమల అభివృద్ధి

కొత్త పరిశ్రమల ఏర్పాటు ద్వారా రాష్ట్ర ఆర్థిక శక్తిని పెంచడం.
గ్రామీణ యువతకు పరిశ్రమల్లో ఉద్యోగ అవకాశాలు కల్పించడం.
హైటెక్ సిటీ, IT పార్క్‌లు ద్వారా విద్యార్హులకి కొత్త అవకాశాలు.

🎯 సాంస్కృతిక, సామాజిక కలలు

తెలంగాణ సంస్కృతి, భాషను ప్రోత్సహించడం.
సామాజిక సమతుల్యత, మహిళా సాధికారత, ఆరోగ్య పరిరక్షణ పెంపొందించడం.

🟣 తెలంగాణ భాషా, సంస్కృతి

తెలంగాణ ప్రాంతీయ భాష, సాంస్కృతి, ఉత్సవాలు, కళలు ఈ రాష్ట్ర ప్రత్యేకతలకు ప్రధాన కారణాలు. ఈ భాషా, సాంస్కృతిక పరంపర తెలంగాణ ప్రజల ఆత్మగౌరవాన్ని, వారి స్వతంత్ర భావనను ప్రతిబింబిస్తాయి.

భాషా: తెలంగాణ ప్రాంతంలో మాట్లాడే ప్రధాన భాష తెలుగు. అయితే, తెలుగు భాషలో తెలంగాణకు ప్రత్యేకమైన మాటలు, శబ్దాలు, రూపాలు ఉన్నాయి. దీనిని “తెలంగాణ తెలుగు” అని ప్రత్యేకంగా పిలుస్తారు. ఇది సాధారణ ఆంధ్ర ప్రాంత తెలుగు నుండి భిన్నంగా, స్వతంత్రంగా భావించబడుతుంది. ఇక్కడి తెలుగు మాట్లాడే ప్రజలు తమ సంభాషణలో అనేక స్థానిక పదజాలాలు, ప్రజా పదాలను ఉపయోగిస్తారు. ఇది తెలంగాణ సంస్కృతి, జనజీవితం ప్రతిబింబించే భాషా సాంప్రదాయం.

సాంస్కృతిక వారసత్వం:

యాదగిరి గద్ద: యాదగిరి గద్ద అంటే ‘యాదవుల గుట్ట’ అని అర్థం. ఇది తెలంగాణలోని ప్రసిద్ధ ప్రాచీన గుట్టలలో ఒకటి. ఇది కాకతీయులు పాలన, హిందూ దేవాలయాల, పురాతన కళారూపాల పరిరక్షణకు ప్రసిద్ధి పొందింది. యాదగిరి గద్ద ప్రాంతీయ చరిత్ర, ఆధ్యాత్మికతకు కీలకమైన కేంద్రం.
బోగి ఉత్సవం: బోగి ఉత్సవం తెలంగాణలో పెద్ద ఉత్సవాల్లో ఒకటి. ఇది సంక్రాంతి పండుగ సందర్భంగా జరుపుకుంటారు. ఈ ఉత్సవంలో పాత వస్తువులు, చెట్లను అంగడాలు చేసి వాటిని కుడుతున్న ప్రత్యేక సంప్రదాయం ఉంది. ఈ ఉత్సవం ద్వారా కొత్త ఆరంభాన్ని, శుభారంభాన్ని సూచిస్తారు.
బాణారసీ: తెలంగాణలోని బాణారసీ ప్రాంతం తన తీయని నది పక్కన ఉన్న ప్రాముఖ్యత, గ్రామీణ జీవనశైలి కారణంగా సాంస్కృతిక చరిత్రలో ప్రత్యేక స్థానాన్ని కలిగి ఉంది. ఇక్కడి ప్రజలు తమ ఆచారాలు, సంప్రదాయాలను చాలా గౌరవంతో నిర్వహిస్తారు.
పొలవరం: పొలవరం ఒక ప్రసిద్ధ పర్యాటక ప్రాంతం మరియు నీటి ప్రాజెక్ట్ ప్రాంతం. ఇది నదుల సమ్మేళనం వల్ల ప్రసిద్ధి చెందింది. తెలంగాణ ప్రజల జీవన విధానంలో పొలవరం ప్రదేశం ప్రత్యేకమైన ప్రాధాన్యత కలిగి ఉంది.

అత్యంత ప్రముఖ సాంస్కృతిక అంశాలు:

భారతీయ శిల్పకళలు:
- కాకతీయుల పాలనలో నిర్మించబడిన ప్రసిద్ధ దేవాలయాలు, కోటలు, శిల్పాలు తెలంగాణలో ఇప్పటికీ ఉన్నాయి. ఇవి రాష్ట్ర చరిత్ర, కళల పరంపరకు ప్రత్యక్ష సాక్ష్యాలు.
పాటలు, నృత్యాలు:
- బంజారా, మంజారి, దోళ, పందేగడ తీయా వంటి రాతి జనపద నృత్యాలు, పాటలు తెలంగాణ సంస్కృతిని ప్రతిబింబిస్తాయి. వీటిలో సామాజిక, ఆధ్యాత్మిక భావాలు ఉంటాయి.
ఉత్సవాలు:
- బోగి, సంక్రాంతి, ఉగాది, బతుకమ్మ, పోల్లా బొమ్మలు వంటి ఉత్సవాలు తెలంగాణ ప్రజల ఆచారాలలో ముఖ్యమైనవి. బతుకమ్మ పండుగ ప్రత్యేకంగా స్త్రీల ఉత్సవంగా ప్రసిద్ధి.

🟣 తెలంగాణ ఆర్థిక రంగ అభివృద్ధి — విస్తృత వివరణ

తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పడిన తర్వాత ఆర్థిక రంగ అభివృద్ధిపై ప్రభుత్వం ప్రత్యేక శ్రద్ధ వహించింది. ఈ అభివృద్ధి సాంకేతిక, పారిశ్రామిక, వ్యవసాయ, సేవా రంగాలు అన్నిటిలో సమతుల్యంగా జరగడానికి ప్రాధాన్యం ఇచ్చింది.

1. సాంకేతిక రంగ అభివృద్ధి

హైదరాబాద్: “భారతీయ సిలికాన్ వ్యాలీ”గా మారడం
- హైదరాబాద్ నగరం ఐటీ (IT) రంగంలో భారీగా ఎదగడం తెలంగాణ ఆర్థిక వ్యవస్థకు పెద్ద ప్రోత్సాహం కలిగించింది. భారతదేశంలో పెద్ద ఐటీ హబ్‌లలో ఒకటిగా హైదరాబాద్ పేరు పొందింది.
- హైటెక్ సిటి: హైదరాబాద్‌లో హైటెక్ సిటి, హైటెక్ సిటీకి జోడించిన టెక్ పార్కులు IT రంగ అభివృద్ధికి కీలక కేంద్రాలు.
- దేశీయ, అంతర్జాతీయ ఐటీ కంపెనీలు ఇక్కడ సెటిలవడం, పెద్ద సంఖ్యలో యువతకు ఉద్యోగ అవకాశాలు సృష్టించింది.
స్టార్టప్‌లు, నూతన సాంకేతిక విభాగాలు
- ప్రభుత్వ ప్రోత్సాహంతో స్టార్టప్‌ల సంఖ్య పెరిగింది. యువతలో ఇన్నోవేషన్, సాంకేతిక నైపుణ్యం పెరిగి, ఆర్థికంగా బలమైన వర్గాలు రూపొందాయి.

2. పారిశ్రామిక రంగ అభివృద్ధి

నూతన పరిశ్రమలు స్థాపన
- తెలంగాణ ప్రభుత్వం పారిశ్రామిక అభివృద్ధికి ప్రాధాన్యత ఇచ్చి, ప్రత్యేక పారిశ్రామిక పరిధులు (Industrial Parks), ప్రత్యేక ఆర్థిక జోన్‌లు (SEZs) ఏర్పాటు చేసింది.
- రాయచూరు, వరంగల్, నిజామాబాద్ వంటి పట్టణాలలో పెద్ద పరిశ్రమలు ఏర్పడ్డాయి.
- మెటల్, ఫార్మాస్యూటికల్స్, ఆటోమొబైల్, టెక్స్టైల్ రంగాల్లో ప్రత్యేక పెట్టుబడులు వచ్చాయి.
కౌశల్యాభివృద్ధి కేంద్రాలు
- పారిశ్రామిక వృత్తులలో నైపుణ్యం పెంచడానికి బృహత శిక్షణ కార్యక్రమాలు చేపట్టారు. ఇది నిరుద్యోగులను వృత్తి పరంగా శక్తివంతం చేసింది.

3. వ్యవసాయ రంగ అభివృద్ధి

నీటి ప్రాజెక్టులు, పంటలకు ప్రోత్సాహం
- కృష్ణా, గోదావరి నదుల నీటిని వినియోగించుకుని కూటరిరంగ ప్రాజెక్టులు, నీటి తాగుబానాలు, అనేక కార్యాలు చేపట్టారు.
- రైతుల సంక్షేమానికి పంటలకు సబ్సిడీలు, సాంకేతిక సహాయం అందిస్తున్నారు.
- మెరుగైన విత్తనాలు, సాగు పద్ధతులు ప్రవేశపెట్టడం జరిగింది.

4. సేవా రంగ అభివృద్ధి

వాణిజ్యం, టూరిజం, ఆరోగ్యం
- తెలంగాణలో సేవా రంగం కూడా వేగంగా అభివృద్ధి చెందింది. హైదరాబాద్ మెడికల్, హాస్పిటలిటీ రంగంలో అగ్రగామిగా నిలిచింది.
- టూరిజం రంగంలో చారిత్రక ప్రదేశాలు, సంప్రదాయ ఉత్సవాల ద్వారా ఆర్థిక వృద్ధికి సహకారం.
- చిన్న, మధ్య తరహా వ్యాపారాలకు ప్రభుత్వం సాంకేతిక, ఆర్థిక మద్దతు అందిస్తుంది.

5. ప్రభుత్వ పథకాలు

తెలంగాణ స్టార్ట్‌అప్ సపోర్ట్
- యువ శక్తిని ప్రోత్సహించేందుకు ప్రభుత్వం స్టార్ట్‌అప్‌లు, స్మాల్ బిజినెస్‌లు కోసం సబ్‌సిడీలు, మైనహెడ్‌లు అందిస్తోంది.
విద్యుత్, ఇంధన ప్రాజెక్టులు
- విద్యుత్ సరఫరా మెరుగుపరచడానికి పెద్ద ప్రాజెక్టులు ప్రారంభించి, పారిశ్రామిక రంగానికి నిరవధిక విద్యుత్ అందుబాటు కల్పించారు.

6. ఫలితాలు

తెలంగాణ రాష్ట్ర ఆర్థిక వృద్ధి రేటు దేశంలో ఉన్నతస్థాయిలో ఉంది.
నిరుద్యోగత తగ్గిపోగా, యువతకు కొత్త అవకాశాలు సృష్టయ్యాయి.
Hyderabadకి చెందిన ఐటీ సంస్థలు ప్రపంచ స్థాయిలో గుర్తింపు పొందాయి.

🟣 తెలంగాణలో మహిళా సాధికారత — పూర్తిగా వివరించిన సమాచారం

1. మహిళా సాధికారత అంటే ఏమిటి? మహిళా సాధికారత అంటే మహిళలు సొంత హక్కులు, స్వాతంత్ర్యం, సమాన అవకాశాలు, మరియు తమ జీవన నైపుణ్యాలను పెంపొందించి స్వయంప్రతిష్ట, ఆర్థిక, సామాజికంగా బలమైనవారు కావడం. తెలంగాణ ప్రభుత్వం ఈ లక్ష్యాన్ని ప్రధానంగా తీసుకుని వివిధ రంగాలలో మహిళల అభివృద్ధికి ప్రత్యేక కృషి చేస్తోంది.

2. మహిళల సంక్షేమం కోసం ప్రభుత్వ పథకాలు

ఇమ్మడత (KCR గృహనిర్మాణం)
- తక్కువ ఆదాయ కలిగిన కుటుంబాల మహిళలకు ప్రభుత్వ నివాసాల ఏర్పాటు, వాటి పంపిణీ ద్వారా వారి జీవన ప్రమాణాలను మెరుగుపరుస్తోంది.
అమ్మ ఆంగన్వాడీ సేవలు
- ప్రీ-నాటల్, పోస్ట్-నాటల్ కేర్, శిశు ఆరోగ్య పరిరక్షణకు ఆంగన్వాడీలు మహిళలకు, పిల్లలకు ప్రాధాన్యత ఇస్తున్నాయి.
అస్పూర్తి రక్షణ పథకాలు
- మహిళలపై హింస, గార్హిక రక్షణకు రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ప్రత్యేకంగా పోలీస్ స్టేషన్లలో మహిళా సపోర్ట్ కేంద్రాలు ఏర్పాటు చేసింది.

3. విద్యారంగం

ఉచిత విద్య
- ప్రభుత్వ పాఠశాలలలో బాలికలకు ఉచిత విద్య అందించడం, స్కూళ్లలో ప్రత్యేక సౌకర్యాలు, బోధన పద్ధతులు అమలు చేయడం.
విద్యా రుణాలు, స్కాలర్‌షిప్‌లు
- చదువుకోసము ఆర్థిక మద్దతు అందించడంతో విద్యార్ధులు చదువుకు దూరమవ్వకుండా ప్రభుత్వం శ్రద్ధ చూపుతోంది.
త‌క్కువ వ‌ర్గాల మహిళ‌ల‌కు స్పెషల్ ట్రైనింగ్
- అర్ధ వృత్తి, హస్తకళలు, కుట్టుపనులు, కంప్యూటర్ నైపుణ్యాల శిక్షణ అందిస్తూ వారి ఉపాధి అవకాశాలను పెంచుతోంది.

4. ఆరోగ్య పరిరక్షణ

మహిళల ఆరోగ్య శిబిరాలు
- తల్లిదండ్రుల ఆరోగ్యం, జనన కాల ఆరోగ్యం, పోషకాహార శిబిరాలు నిర్వహణ.
నిస్సందేహ ఆరోగ్య సేవలు
- ప్రభుత్వ ఆసుపత్రుల్లో స్త్రీ రోగ నిపుణుల సమర్థవంతమైన సేవలు.
హెచ్‌ఐవి, రోగ నిరోధక పథకాలు
- మహిళల ఆరోగ్య రక్షణకు ప్రత్యేక కార్యక్రమాలు.

5. ఆర్థిక సాధికారత

స్వయం సహాయ సమితులు (Self Help Groups - SHGs)
- మహిళలను సమూహాలుగా కూర్చుని, ఆర్థిక రంగంలో స్వయం సహాయం ద్వారా ఆర్థిక స్వావలంబన సాధించడానికి ప్రోత్సాహం.
మహిళా వ్యాపారులకు రుణ సౌకర్యాలు
- చిన్న, మధ్య తరహా వ్యాపారాలకు ప్రభుత్వ రుణాలు, మద్దతు అందించడం.
ఉద్యోగ అవకాశాలు
- ప్రభుత్వ రంగంలో మహిళలకు ప్రత్యేక క్వోటాలు, ప్రైవేట్ రంగంలో ఉద్యోగ అవకాశాల కోసం పలు స్కీమ్‌లు.

6. మహిళల భద్రత

విమెన్స్ సెల్ఫ్ డిఫెన్స్ ట్రైనింగ్లు
- యువతలో భద్రత పట్ల అవగాహన పెంచేందుకు ఉచిత స్వయం రక్షణ శిక్షణలు.
హెల్ప్ లైన్స్, పోలీస్ హెల్ప్‌ డెస్క్‌లు
- అత్యవసర సందర్భాల్లో మహిళలకు సహాయం అందించే 24x7 సేవలు.

7. సాంస్కృతిక మరియు సామాజిక చైతన్యం

పట్టాభిషేకాలు, సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు
- మహిళల హక్కుల గురించి అవగాహన పెంచే కార్యక్రమాలు, సభలు నిర్వహించడం.
పురస్కారాలు
- మహిళల ప్రేరణ కోసం వివిధ రంగాల్లో ప్రతిభ చూపినవారికి పురస్కారాల ప్రదానం.

8. ఫలితాలు

తెలంగాణలో మహిళల పాఠశాలల హాజరు పెరిగింది.
ఆర్థిక, సామాజిక రంగాల్లో మహిళల భాగస్వామ్యం మెరుగైంది.
మహిళల స్వీయాభివృద్ధి, కుటుంబాల్లో స్థాయిలు పెరిగాయి.
రాష్ట్రంలో మహిళలపై హింస, అన్యాయాలకు తగ్గ తగ్గింపు సంభవించింది.

🟣 తెలంగాణలో ప్రజాస్వామ్యం & పాలనా వ్యవస్థ గురించి పూర్తి వివరణ

1. ప్రజాస్వామ్యం అంటే ఏమిటి? ప్రజాస్వామ్యం అనగా ప్రజలు తమ ప్రభుత్వాన్ని స్వతంత్రంగా ఎన్నుకునే విధానం. ప్రజల హక్కులు, స్వేచ్ఛలు, అభిప్రాయాలను గౌరవించడం, సమానంగా పాలనలో భాగస్వామ్యం కల్పించడం ప్రజాస్వామ్య లక్షణాలు.

2. తెలంగాణలో ప్రజాస్వామ్యం యొక్క ప్రాముఖ్యత తెలంగాణలో ప్రజాస్వామ్యం ప్రధానంగా ప్రజల సక్రియ పాల్గొనుటపై, పారదర్శక పాలనపై, న్యాయపాలన సరైన విధంగా నిర్వహించబడటంపై ఆధారపడింది. * ప్రజల అభిప్రాయం పాలనలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. * ప్రతినిధులను ఎంచుకోవడంలో, విధాన నిర్ణయాల్లో ప్రజల హక్కు పరిరక్షించబడుతుంది.

3. పాలనా వ్యవస్థ - మూడు శాఖలు తెలంగాణలో కేంద్రం వంటి పారదర్శక, సమర్థవంతమైన పాలనా వ్యవస్థ ఉంది, ఇందులో మూడు ప్రధాన శాఖలు ఉంటాయి: * విధాన శాఖ (Legislative) * తెలంగాణ అసెంబ్లీ రాష్ట్రానికి కొత్త చట్టాలు, నియమాలు, బడ్జెట్‌లను రూపొందిస్తుంది. * నిర్వాహక శాఖ (Executive) * ముఖ్యమంత్రి (CM) నేతృత్వంలోని ప్రభుత్వ యంత్రాంగం, విధానాలు అమలు చేస్తుంది. * జిల్లా, మండలం స్థాయిలలో అధికారులను నియమిస్తుంది. * న్యాయ శాఖ (Judiciary) * చట్టపరమైన వివాదాలను తీర్చేది. హైకోర్టు, స్థానిక కోర్టులు సమర్థవంతమైన న్యాయ సేవలు అందిస్తాయి.

4. ప్రజల పాలనా వ్యవస్థలో పాత్ర * ఎన్నికలు * జిల్లా, మండల, గ్రామ స్థాయిలలో ప్రజల ఎన్నికలు జరుగుతాయి. ప్రజలు స్థానిక సంస్థల (Panchayats, Municipalities) సభ్యులను ఎంచుకుంటారు. * ముఖ్యమంత్రి, ఎమ్మెల్యేలను ప్రజలు ప్రత్యక్షంగా ఎన్నుకుంటారు. * పారదర్శకత & జవాబుదారీతనం * ప్రభుత్వ చర్యలు, ఖర్చులు, ప్రాజెక్టులు పత్రికలు, మీడియా ద్వారా ప్రజలకు తెలియజేయబడతాయి. * ప్రభుత్వం ప్రజలకు సమయానికి సేవలు అందించడానికి బాధ్యత వహిస్తుంది. * పార్టీ వ్యవస్థ * ప్రధాన పార్టీలుగా TRS, INC, BJP ఇతర పార్టీలున్నా ప్రజల అభిప్రాయాలు, అభ్యర్థుల ప్రతిపాదనలు పార్టీ చర్చల్లో ప్రత్యక్ష పాత్రలు ఉంటాయి.

5. ప్రజల హక్కులు & బాధ్యతలు * హక్కులు * ఓటు హక్కు, అభిప్రాయం స్వేచ్ఛ, సమరసత్వ హక్కు, స్వేచ్ఛ భవిష్యత్తును నిర్ణయించుకునే హక్కు. * బాధ్యతలు * సక్రియంగా పాలనలో పాల్గొనడం, ప్రభుత్వ పథకాలు, విధానాలపై అవగాహన పెంపొందించడం, సామాజిక బాధ్యతలు నిర్వహించడం.

6. ప్రజాస్వామ్యంలో సవాళ్లు & పరిష్కారాలు * సవాళ్లు * భ్రష్టాచారం, ప్రభుత్వ చర్యల్లో నిర్లక్ష్యం, ప్రజల అవగాహన లోపం. * పరిష్కారాలు * ప్రజల అవగాహన కార్యక్రమాలు, ఆన్‌లైన్ సర్వీసుల ప్రవేశం, ప్రభుత్వం ప్రజలతో సమీపంగా పనిచేయడం, కమ్యూనిటీ మీటింగ్స్ నిర్వహించడం.

7. తెలంగాణలో ప్రత్యేక పారదర్శకత కార్యక్రమాలు * ఇ-గవర్నెన్స్ * ఆన్‌లైన్ ద్వారా సేవలు అందించడం, ప్రభుత్వ కార్యాలయాల వ్యవహారాలు సులభతరం చేయడం. * పబ్లిక్ ఫీడ్బాక్ సిస్టమ్ * ప్రజల ఫీడ్బాక్ తీసుకొని, సమస్యలు పరిష్కరించేందుకు ప్రత్యేక వ్యవస్థ.

8. ప్రజాస్వామ్యం & అభివృద్ధి * ప్రజాస్వామ్య పాలన తెలంగాణ అభివృద్ధి, ప్రజల జీవన ప్రమాణాల మెరుగుదలకు కీలక మద్దతుగా నిలిచింది. * ప్రజల వాక్ఛాతం, అభిప్రాయం ఆధారంగా ప్రభుత్వ ప్రణాళికలు రూపొందించడం వల్ల సమాజంలో సంతృప్తి పెరిగింది.

🟣 తెలంగాణ రాష్ట్రము – స్వాతంత్య్రం తర్వాతి పయనం (Ending with detailed explanation)

తెలంగాణ అవిర్భావం కేవలం ఒక భౌగోళిక విభజన మాత్రమే కాదు; ఇది తెలంగాణ ప్రజల సామాజిక, ఆర్థిక, సాంస్కృతిక హక్కుల కోసం నడిచిన దీర్ఘమైన, అహర్నిశితమైన ఉద్యమం ఫలితం. ఈ స్వాతంత్య్రం కొత్త శతాబ్దం ప్రారంభానికి దారి తీసింది, ఈ రాష్ట్ర ప్రజలకు వారి కలలను సాకారం చేసుకునే అద్భుతమైన అవకాశాలను తెచ్చింది.

1. ప్రజల హక్కుల సాధన తెలంగాణ ప్రత్యేక హక్కుల కోసం పాత నుంచి పోరాటం చేసింది. ప్రత్యేక భూభాగ కేటాయింపు, విద్య, ఉద్యోగాలలో ప్రాధాన్యత, నీటి వనరుల సరఫరా వంటి హక్కులు సాధించేందుకు ఈ కొత్త రాష్ట్రం చట్టబద్ధమైన స్థితిని పొందింది. ఇది ప్రజల ఆర్థిక, సామాజిక ఉత్సాహాన్ని పెంపొందించింది.

2. అభివృద్ధి & సమృద్ధి దిశగా పయనం తెలంగాణ ప్రభుత్వం విద్య, వ్యవసాయం, పారిశ్రామిక రంగాల్లో పెద్ద పెట్టుబడులు పెడుతూ, స్థానిక ప్రజల జీవన ప్రమాణాలను మెరుగుపరిచే విధానాలను అవలంబిస్తోంది. ముఖ్యంగా: * వ్యవసాయం: కొత్త నీటి ప్రాజెక్టులు, ఆధునిక సాంకేతికతను ప్రవేశపెట్టి రైతుల సంక్షేమం కోసం కార్యక్రమాలు చేపడుతోంది. * ఉపాధి: యువతకు నైపుణ్యాభివృద్ధి శిక్షణలు, నూతన పారిశ్రామిక రంగాల్లో అవకాశాల కల్పన. * సాంస్కృతిక వారసత్వం: తెలంగాణ ప్రత్యేక సంస్కృతి, భాష, సంప్రదాయాలను ప్రోత్సహించడం ద్వారా ప్రదేశ్ గౌరవాన్ని పెంచుతోంది.

3. స్వతంత్రతతో వచ్చిన నూతన ఆశలు తెలంగాణ ప్రజలు ఈ స్వాతంత్య్రంతో కొత్త ఆశలను, సంకల్పాలను గ్రహించారు. సమానత్వం, సామాజిక న్యాయం, ఆర్థిక స్వావలంబన వంటి ముఖ్య లక్ష్యాలపై దృష్టి పెట్టి, రాష్ట్ర అభివృద్ధిలో ముందంజ వేసేందుకు అన్ని వర్గాల నుంచి స్ఫూర్తి పొందారు.

4. సవాళ్లు & వాటి అధిగమించడం స్వతంత్య్రం వచ్చినా, అభివృద్ధి పయనంలో పలు సవాళ్లు ఎదుర్కోవలసి వచ్చింది. వనరుల సమర్థ వినియోగం, మౌలిక సదుపాయాల మెరుగుదల, ఆర్థిక స్వావలంబన సాధన వంటి రంగాల్లో నిరంతర ప్రగతి అవసరం. ప్రభుత్వ, ప్రజలు కలిసి పనిచేయడం ద్వారా ఈ సవాళ్లను అధిగమిస్తూ రాష్ట్రం మరింత బలోపేతం అవుతోంది.

5. భవిష్యత్ దిశ తెలంగాణ భవిష్యత్తు ఉజ్వలంగా ఉంది. సాంకేతిక విజ్ఞానం, హరిత సాంకేతికత, సాంఘిక సంక్షేమ పథకాలు ద్వారా ఈ రాష్ట్రం దేశంలోనే ఆదర్శ రాష్ట్రంగా నిలవడానికి గరిష్ట ప్రయత్నం చేస్తోంది.

ముగింపు ఈ విధంగా తెలంగాణ అవిర్భావం ఒక కొత్త ప్రయాణం ప్రారంభం. స్వాతంత్య్రంతో తెలంగాణ ప్రజలు తమ స్వంత గమ్యాన్ని, అభివృద్ధి పథాన్ని స్వయంగా నిర్ణయించుకునే హక్కును సంపాదించుకున్నారు. ఈ స్వాతంత్య్రం ప్రతీ తెలంగాణనికి ఆత్మగౌరవం, సంకల్ప శక్తి, అభివృద్ధి లక్ష్యాలను అందజేస్తుంది. అందరు కలిసి కృషిచేసి తెలంగాణను భారతదేశంలో ఒక శక్తివంతమైన, శాంతిమయమైన, సమృద్ధి చెందిన రాష్ట్రంగా తీర్చిదిద్దుకోవాలి.