భాస్కర శతకం

పద్యం:
అడిగిన యట్టి యాచకుల యాశ లెఱుంగక లోభవర్తియై
కడపిన ధర్మ దేవత యొకానొకయప్పుడు నీదువాని కె
య్యెడల నదెట్లు పాలు తమికిచ్చునెయెచ్చటనైన లేగలన్
గుడువంగ నీనిచో గెరలి గోవులు తన్నునుగాక భాస్కరా!

భావం: యాచకుల ఆశలను అర్థం చేసుకోకుండా లోభంగా ఉండే వ్యక్తి, ధర్మదేవత అతన్ని విడిచిపోతుంది. అప్పుడు అతను యాచకులకు పాలు ఇవ్వడానికి కూడా అర్హుడు కాకపోతాడు. గోవులు కూడా అతనిపై కోపంతో తన్నుతాయి.

పద్యం:
అంగన నమ్మరాదు తనయంకకు రాని మహాబలాఢ్యు వే
భంగుల మాయలొడ్డి చెఱుపం దలపెట్టు, వివేకియైన సా
రంగ ధురుం బదంబులు గోయగ జేసె దొల్లిచి
త్రాగియనేకముల్ నుడువరాని కుయుక్తులుపన్ని భాస్కరా!

భావం: అన్యాయమైన మరియు అవివేకమైన వ్యక్తుల మాటలను నమ్మడం హానికరం. తనయానికి సాయం చేయని, ఎంతో శక్తివంతమైనవాడు, తన అనర్థాలకు ఉపయోగించే మార్గాలను చెప్పి, చెడు పనులకు ప్రేరేపించేందుకు ప్రయత్నిస్తాడు. వివేకవంతుడు మాత్రం అతని మాయమాటలను గుర్తించి, వాటికి లోనుకాకుండా, ఎన్నో మంచి మార్గాలను సూచిస్తాడు.

పద్యం:
అదను దలంచికూర్చి ప్రజ నాదర మొప్ప విభుండు కోరినన్
గదిసి పదార్ధ ముత్తురటు కానక వేగమె కొట్టి తెండనన్
మొదటికి మోసమౌ బొదుగు మూలముగోసినబాలుగల్గునే
పిదికినగాక భూమి బశుబ్రుందము నెవ్వరికైన భాస్కరా!

భావం: రాజు ప్రజలకు వాగ్దానం చేసి, వాటిని నెరవేర్చకపోతే, ప్రజలు తొలుత ఆ మోసాన్ని గమనించకపోవచ్చు. అయితే, అవగాహన పెరిగినప్పుడు, వారు ఆ వాగ్దానాలను గుర్తుంచుకుని, ఆ రాజును గౌరవించరు. భూమి మీద ఎవ్వరూ అతన్ని గౌరవించరు.

పద్యం:
ఆదరమింత లేక నరుడాత్మబలోన్నతి మంచివారికిన్
భేదము చేయటం దనదు పేర్మికి గీడగు మూలమెట్లమ
ర్యాద హిరణ్యపూర్వకశిపన్ దనుజుండు గుణాడ్యుడైన ప్ర
హ్లాదున కెగ్గుజేసి ప్రళయంబును బొందడెమున్ను భాస్కరా!

భావం: హిరణ్యకశిపుడు మరియు ప్రహ్లాదుడి కథను ఆధారంగా తీసుకుని, మనుషులు మంచి వారిని ఆదరించకుండా భేద భావంతో వ్యవహరించడం హానికరమని చెబుతుంది. మంచి గుణాలున్న వారిని కాదని, వారికి వ్యతిరేకంగా పనిచేయడం చివరికి నష్టమే తెస్తుంది.

పద్యం:
ఈజగమందు దామమనుజుడెంతమహాత్మకు డైనదైవమా
తేజముతప్ప జూచునెడె ద్రిమ్మరికోల్బన న్మహా
రాజకుమారుడైన రఘురాముడుగాల్నడగాయలాకులున్
భోజనమైతగన్వనికి బోయి, చరింపడె మున్ను భాస్కరా!

భావం: మనిషి ఎన్ని ఉన్నత స్థానంలో ఉన్నప్పటికీ, తేజస్సు (మహత్వం, గౌరవం) కోల్పోతే, అతను కూడా కష్టాలు ఎదుర్కొంటాడని చెబుతోంది. ఉదాహరణగా, మహారాజు యొక్క కుమారుడైన రఘురాముడు కూడా ఆహారం కోసం వనంలో తిరుగాడాల్సి వచ్చింది.

పద్యం:
ఉరుగుణవంతుడొర్లుదనుకొడపకారము సేయునప్పుడున్
బరహితమేయొనర్చు నొకపట్టుననైనను గీడు సేయగా
నెఱుగడునిక్క మేకద యదెట్లనగవ్వముబట్టియెంతయున్
దరువగజొచ్చినం బెరుగు తాలిమినీయదె వెన్నభాస్కరా!

భావం: కష్టాలను ఎదుర్కొని, ధైర్యంగా ఉండి, పనిని పూర్తిచేయడం ఎంత ముఖ్యమో, అలా చేసినప్పుడు, మనం కలిగించే ప్రభావం ఎంత ముఖ్యమో చెప్పబడింది.

పద్యం:
ఊరక సజ్జనుం డొదిగియుండిన నైన దురాత్మకుండు ని
ష్కారణ మోర్వలేక యపకారముచేయుట వాని విధ్యగా
చీరలు నూఱుటంకములు చేసెడివైనను బెట్టే నుండగా
జేరి చినింగి పోగొఱుకు చిమ్మట కేమి ఫలంబు భాస్కరా!

భావం: సజ్జనులు ఎంత మంచిగా ఉన్నా, దుర్మార్గులు వారి పద్ధతి ప్రకారం అపకారం చేస్తూనే ఉంటారు. అనైతికులు చేసే అన్యాయాలు సజ్జనులను ఎప్పటికైనా బాధిస్తాయి.

పద్యం:
ఏగతి బాటుపడ్డ గలదే భువి నల్పునకున్ సమగ్రతా
భోగము భాగ్యరేఖగల పుణ్యునకుం బలె? భూపరిత్వనం
యోగమదేభకుంభ యుగశోత్ధిత మాంసము నక్కకూనకే
లాఘుటించు సింహము దలంచిన జేకురుగాక భాస్కరా!

భావం: సాధారణ వ్యక్తులకు సుఖం, ధనం, భాగ్యం సాధించడం కష్టం. యోగం, పుణ్యం, అనుగ్రహం వున్నవారికే సకల సౌఖ్యాలు లభిస్తాయి. ఉన్నతమైనవి, శక్తివంతమైనవి తమ స్థాయిని, శక్తిని ఎప్పటికీ దక్కించుకుంటాయి, క్షుద్రమైన వాటికి అలాంటి అవకాశాలు లభించవు.

పద్యం:
ఒక్కడెచాలు నిశ్చలబలోన్నతుడెంతటికార్యమైనదా
జక్కనొనర్ప గౌరవు లసంఖ్యలు పుట్టినధేనుకోటులం
జిక్కగనీక తత్రప్బలసేన ననేక శిలీముఖంబులన్
మొక్కపడంగజేసి తుదముట్టడె యొక్క కిరీటి భాస్కరా!

భావం: ఒక బలమైన, నిశ్చలమైన వ్యక్తి ఎంతో పెద్ద కార్యాన్ని సాధించగలడు, అయితే అనేకమంది తక్కువ శక్తి ఉన్నవారు కలిసి ఉన్నా, వారు పెద్ద విజయం సాధించలేరు.

పద్యం:
కానగ చేర బోల దతిక్ర్ముడు నమ్మిన లెన్ని చేసినం
దానదినమ్మి వానికడ డాయగ బోయిన హానివచ్చున
చ్చోనదియెట్లనం గొరకుచూపుచు నొడినబోను మేలుగా
బోనని కాన కాసపడిపోవును గూలదెకొక్కు భాస్కరా!

భావం: మోసపూరితమైన వ్యక్తులను నమ్మి, వారికి ఏ పని అప్పగించడం మేలుకాదు. ఆ నమ్మకం మనకు హాని చేకూర్చుతుంది.

పద్యం:
కారణమైన కర్మములు కాక దిగంబడ వెన్ని గొందులం
దూఱిన నెంతవారలకు, దొల్లి పరీక్షిత్తు శాపభీతుడై
వారధినొప్పు నుప్పరిగపై బదిలంబుగ దాగియుండినం
గ్రూరబుజంగదంతహతిగూలడె లోకులె`రుంగ భాస్కరా!

భావం: కారణం లేని పనులు, ఎంత మంది మహనీయులు చేసినా, అవి ఫలప్రదం కావు. శాపభయంతో వంతెన మీద దాగినా, పరీక్షిత్తు మహారాజు తక్షకుని విషం వల్ల మరణించాడన్నట్లు, పరిణామాలు తప్పించలేవు.

పద్యం:
ఒక్కడు మాంసమిచ్చె మఱియొక్కడు చర్మము గోసి యిచ్చె వే
ఱోక్కరు డస్ధి నిచ్చొనిక నొక్కడు ప్రాణములిచ్చె వీరిలో
నొక్క నిపట్టునన్ బ్రదుక నోపక యిచ్చిరో కీర్తి కిచ్చిరో
చక్కగ జూడు మంత్రి కుల సంభవ! రాయన మంత్రి భాస్కరా!

భావం: ఒక వ్యక్తి మానవతా మరియు ధర్మాన్ని ప్రదర్శించి, ప్రాణాలు ఇచ్చినప్పుడు, అతనికి మంచి కీర్తి మరియు గొప్పతనం లభిస్తుంది.

పద్యం:
సన్నుత కార్యదక్షు డొకచాయ నిజప్రభ యప్రకాశమై
యున్నపుడైన లోకులకు నొండొక మేలొగ్నరంచు సత్వసం
పన్నుడు భీము డా ద్విజుల ప్రాణము కావడె ఏక చక్రమ
దెన్నికగా బకాసురుని నేపున రూపడగించి భాస్కరా!

భావం: ఒక వ్యక్తి పనిచేయడంలో నైపుణ్యం మరియు క్రమశిక్షణ కలిగి ఉంటే, అది ప్రపంచానికి మంచిని అందిస్తుంది; కానీ, అహంకారంతో నేరపూరితమైన శక్తిని ఉపయోగించి ఇబ్బందులు సృష్టించడం, బ్రాహ్మణుల ప్రాణాలను నాశనం చేయడం పెద్ద సమస్య.

పద్యం:
అవని విభుండు నేరుపరియై చరియించిన గొల్పువార లె
ట్లవగుణులైన నేమి పనులన్నియు జేకుఱు వారిచేతనే
ప్రవిమల నీతిశాలియగు రాముని కార్యము మర్కటంబులే
దవిలి యొనర్పవే? జలధి దాటి సురారులద్రుంచి భాస్కరా!

భావం: నేరపూరితమైన పనుల ద్వారా సృష్టించబడిన పనులు తప్పుడు మార్గంలో నడిస్తాయి, కానీ నిజమైన ధర్మం మరియు నీతిని కాపాడటం అత్యంత ముఖ్యం.

పద్యం:
వంచనయింతలేక యెటువంటి మహాత్ములనాశ్రయించినన్
గొంచమె కాని మేలు సమగూడ దదృష్టము లేనివారికిన్
సంచితబుద్ధి బ్రహ్మ ననిశంబును వీపున మోచునట్టిరా
యంచకుదమ్మితూండ్లు దిననాయెగధా ఫలమేమి భాస్కరా!

భావం: సరైన మార్గంలో, మహాత్ములను ఆశ్రయించడం ముఖ్యమే; కానీ, వారిని పరిగణించని వారికీ, నిజమైన ఫలితాలు సాధించడం కష్టమవుతుంది.

16.అతిగుణహీనలోభికి బ దార్థము గల్గిన, లేక యుండినన్
మితముగగాని కల్మిగల మీదటనైన భుజింపడింపుగ
సతమని నమ్ము దేహమును సంపద: నేఱులు నిండి పాఱినన్
గతుకగజూచు గుక్క తన కట్టడమీఱక యెందు భాస్కరా!

భావం: అతికమతుల, అతితక్కువ గుణాల కలిగిన వ్యక్తి తన శరీరాన్ని సంపదగా భావిస్తూ, నిజమైన మద్దతు లేకపోవడమే ఎక్కువగా ఇబ్బంది సృష్టిస్తుంది.

పద్యం:
అనఘునికైనజేకుఱు ననర్హునిగూడి చరించినంతలో
మన మెరియంగ నప్పు డవ మానము, కీడు ధరిత్రియందు; నే
యనువుననైనదప్పవు; య దార్థము; తానది యెట్టు లన్నచో
నినుమునుగూర్చి యగ్నినల యింపదె సమ్మెట పెట్టు? భాస్కరా!

భావం: స్వభావ పరంగా మంచిగా ఉన్న వ్యక్తులే అధికంగా తమ కర్మలను మంచిగా నెరవేర్చుతారు, కానీ ప్రపంచంలో, సత్యాన్ని తెలుసుకోవడం కష్టమైన విషయం.

పద్యం:
అరయ నెంత నేరుపరి యై చరియించిన వానిదాపునన్
గౌరవ మొప్పగూర్చునుప కారి మనుష్యుడు లేక మేలు చే
కూర; దదెట్లు? హత్తుగడ గూడునె? చూడబదాఱువన్నె బం
గారములోన నైన వెలి గారము కూడకయున్న? భాస్కరా!

భావం: నేరపూరితమైన మార్గం అనుసరించిన వ్యక్తులకు గౌరవం లేదా నిజమైన మంచి ఫలితాలు ఉండవు; అవి సామాన్యమైనవి మాత్రమే.

పద్యం:
ఈ క్షితి నర్థకాంక్ష మది నెప్పుడు పాయక లోకులెల్ల సం
రక్షకుడైన సత్ప్రభుని రాకలు గోరుదు రెందు జంద్రికా
పేక్ష జెలంగి చంద్రుడుద యించు విధంబునకై చకోరపుం
బక్షులుచూడవే యెదుర పారముదంబునుబూని భాస్కరా!

భావం: సత్యాన్ని, సత్యపరమైన రక్షకులను చూడలేకపోవడం, ఆశల్ని సాధించడం కష్టం; మరి సరైన మార్గం కోసం నిరీక్షణ అవసరం.

పద్యం:
ఉరుకరుణాయుతుండు సమ యోచిత మాత్మదలంచి యుగ్రవా
క్పరుషత జూపినన్ ఫలము గల్గుట తధ్యముగాదె యంబుదం
బుఱిమినయంతనే కురియ కుండునె వర్షము లోకరక్షణ
స్థిరతరపౌరుషంబున శేషజనంబు లెఱుంగ భాస్కరా!

భావం: సమయానికి తగిన విధంగా, సద్గుణమైన నిపుణులతో కలిసి, ధర్మాన్ని కొనసాగించడమే మంచిది; కానీ, అనుకోని విధంగా జరుగుతుంది.

పద్యం:
ఎట్టుగ బాటుపడ్డ నొక యించుక ప్రాప్తము లేక వస్తువుల్
పట్టుపడంగ నేరవు ని బద్ది సురావళిగూడి రాక్షసుల్
గట్టు పెకల్చి పాల్కడలి గవ్వముచేసి మధించి రంతయున్
వెట్టియెకగాక యేమనుభ వించిరి వా రమృతంబు భాస్కరా!

భావం: సరిగ్గా మార్గాన్ని అనుసరించి, కష్టపడి పీడించటంతో, మంచి ఫలితాలు పొందడం కష్టం; విఘ్నాలు, అడ్డంకులు దారిలో ఉంటే, అనుభవం కూడా ఇబ్బంది పెడుతుంది.

పద్యం:
కట్టడ యైనయట్టి నిజ కర్మము చుట్టుచువచ్చి యేగతిం
బెట్టునొ? పెట్టినట్లనుభ వింపక తీఱదు: కాళ్ళు మీదుగా
గిట్టక వ్రేలుడంచు దల క్రిందుగ గట్టిరె యెవ్వరైన నా
చెట్టున గబ్బిలంబులకు జేసిన కర్మము గాక భాస్కరా!

భావం: సత్యమైన కర్మను పూర్తి చేయకపోతే, దాని ఫలితాలు అసత్యంగా ఉంటాయి, మరియు నిజమైన ప్రభావం మీకు అనుభవించబడదు.

పద్యం:
కానిప్రయోజనంబు సమ కట్టదు తా భునినెంత విద్యవా
డైనను దొడ్డరాజుకొడు కైన నదెట్లు? మహేశుపట్టి వి
ద్యానిధి సర్వవిద్యలకు దానె గురుండు వినాయకుండు దా
నేను గురీతి నుండియు న దేమిటి కాడడు పెండ్లి? భాస్కరా!

భావం: సర్వవిద్యలను సంపాదించడం ఎంత ముఖ్యం అయినా, దానిని సాధించడంలో కొంత కష్టతరం ఉంటుంది; మహేశ్వరుడు, వినాయకుడు కూడా విద్యా యొక్క నిజమైన ప్రయోజనాన్ని సంపూర్ణంగా అందించలేరు.

పద్యం:
క్రూరమనస్కులౌ పతుల గొల్చి వసించిన మంచివారికిన్
వారిగుణంబె పట్టి చెడు వర్తన వాటిలు మాధురీ జలో
దారలు గౌతమీముఖమ హానదు లంబుధి గూడినంతనే
క్షారముజెందవే? మొదలి కట్టడలన్నియు దప్పి భాస్కరా!

భావం: క్రూరమైన మనస్సులతో, నైతికత లేని వ్యక్తులు మంచి రూపం కలిగినట్లుగా కనిపించినా, వారి పనులు చెడు ఫలితాలను ఇచ్చేవి.

పద్యం:
గిట్టుట కేడ గట్టడ లి ఖించిన నచ్చటగాని యొండుచో
బుట్టదు చావు జానువుల పున్కల నూడిచి కాశి జావ గా
ల్గట్టిన శూద్రకున్ భ్రమల గప్పుచు దద్విధి గుర్రమౌచు నా
పట్టునగొంచు మఱ్ఱికడ బ్రాణముదీ సెగదయ్య భాస్కరా!

భావం: అనవసరమైన పనులను చేయడం మరియు నిశ్చితమైన కార్యాన్ని నిర్వర్తించడం కష్టం; అయినా, దాని ప్రతిఫలంగా, దుఃఖం, మరణం, మరియు శాపం వస్తాయి.

పద్యం:
ఘనబలసత్త్వ మచ్చుపడ గల్గినవానికి హాని లేనిచో
దనదగుసత్త్వమే చెఱుచు దన్ను నదెట్లన? నీరు మిక్కిలిన్
గనుక వసించినన్ జెఱువు కట్టకు సత్త్వము చాలకున్నచో
గనుమలు పెట్టి నట్టనడి గండి తెగంబడకున్నె? భాస్కరా!

భావం: ఘనమైన శక్తి మరియు ధైర్యం ఉన్న వ్యక్తి మాత్రమే తగినట్లుగా ప్రయోజనాన్ని అందించగలడు; కానీ కేవలం ధనం ఉన్నా, అది నిజమైన శక్తిని చూపించదు, మరియు అవినీతి వల్ల నష్టాలు రావచ్చు.

పద్యం:
చంద్రకళావతంసు కృప చాలనినాడు మహాత్ముడైన దా
సాంద్రవిభూతిబాసియొక జాతివిహీనునిగోల్చియుంట యో
గీంద్ర నుతాంఘ్రిపద్మ మతి హీనత నందుట కాదుగా; హరి
శ్చంద్రుడువీరబాహుని ని జంబుగగొల్వడెనాడు? భాస్కరా!

భావం: మహాత్ముడు చంద్రకళ గల వ్యక్తిగా, సద్గుణాలతో కూడి ఉండాలి; కానీ అతి తక్కువ గుణాలు ఉన్న వ్యక్తులను కూడా మనస్సు చేసుకోవడం అవసరం, అలాగే, నిజమైన శక్తిని ప్రదర్శించాలి.

పద్యం:
చదువది యెంత కల్గిన ర సజ్ఞత యించుక చాలకున్న నా
చదువు నిరర్థకంబు గుణ సంయుతు లెవ్వరు మెచ్చ రెచ్చటం
బద నుగ మంచికూర నల పాకము చేసిన నైన నందు నిం
పొదవెడు నుప్పులేక రుచి పుట్టంగ నేర్చునటయ్య! భాస్కరా!

భావం: జ్ఞానం యొక్క నిజమైన ప్రయోజనం అనేది కేవలం సాధన, గుణం, మరియు సద్గుణాలతో మాత్రమే సాధించవచ్చు; ఇతరులకు అది నిరర్థకంగా ఉంటుంది.

పద్యం:
చేరి బలాధికుండెఱిగి చెప్పిన కార్యము చేయకుండినన్
బారము ముట్టలే డొక నె పంబున దా జెడు నెట్టి ధన్యుడున్
బోరక పాండుపుత్రులకు భూస్థలిభాగము పెట్టుమన్న కం
సారిని గాకుచేసి చెడ డాయెనె కౌరవభర్త? భాస్కరా!

భావం: కర్తలు సత్ప్రవర్తనతో చేయడం లేదా నిష్ఠతో వ్యవహరించడం తప్పితే, సరైన ఫలితం ఉండదు; అంతేకాకుండా, సారథి వంటి వ్యక్తులు సారమైన విధిని అనుసరించకపోతే, అది పరిమితమైన పరిణామం చూపుతుంది.

పద్యం:
చేసిన దుష్ట చేష్టనది చెప్పక నేర్పున గప్పిపుచ్చి తా
మూసినయంతటన్ బయలు ముట్టకయుండ దదెట్లు? రాగిపై
బూసిన బంగరుం జెదరి పోవ గడంగిన నాడునాటికిన్
దాసిన రాగి గానబడదా జనులెల్ల రెఱుంగ! భాస్కరా!

భావం: చెయ్యబడిన దుష్ట కార్యకలాపాలను సరైనంగా చెప్పకపోతే, అది ఏ ప్రయోజనాన్ని ఇస్తుంది? అవినీతి మరియు దుష్టతను ఎలాగూ అంగీకరించదు; అది మానవతకు దుష్ప్రభావం చూపిస్తుంది.

పద్యం:
తగిలి మదంబుచే నెదిరి దన్ను వెఱుంగక దొడ్డవానితో
బగగొని పోరుటెల్ల నతి పామరుడై చెడు టింతెగాక తా
నెగడి జయింపనేర; డది నిక్కము తప్పదు ధాత్రిలోపలన్
దెగి యొక కొండతోదగరు ఢీ కొని తాకిన నేమి భాస్కరా!

భావం: సత్యాన్ని అనుసరించకుండా, చెడు వాడితో పోరాడడం వృధా; సత్యాన్ని అనుసరించి విజయాన్ని సాధించకపోతే, ప్రయోజనం ఉండదు.

పద్యం:
తనకు ఫలంబులేదని యె దం దలపోయడు కీర్తిగోరు నా
ఘనగుణశాలి లోకహిత కార్యము మిక్కిలి భారమైన మే
లనుకొని పూను శేషుడు న హస్రముఖంబుల గాలిగ్రోలి తా
ననిశము మోవడే మఱి మ హాభరమైన ధరిత్రి? భాస్కరా!

భావం: గుణశాలిగా మరియు సత్యంతో కూడి ఉన్న వ్యక్తి, తన పనులకు ఫలితాలు లేకపోయినా, ధర్మాన్ని అనుసరించి, లోకహితాన్ని సాధించడానికి కృషి చేస్తాడు.

పద్యం:
దానపరోపకారగుణ ధన్యత చిత్తములోన నెప్పుడున్
లేని వివేకశూన్యనకు లేములు వచ్చిన వేళ సంపదల్
పూనినవేళ నొక్కసరి పోలును జీకున కర్థరాత్రియం
దైన నధేమి? పట్టపగ లైన నదేమియు లేదు భాస్కరా!

భావం: ధనాన్ని సత్ఫలితంగా ఉపయోగించలేకపోతే, దానం మరియు ఉపకారాలకు సంబంధించిన నిజమైన ప్రయోజనం లేకపోవడం; లేకపోతే, సంపద కూడా అనవసరంగా మారుతుంది.

పద్యం:
నొగిలినవేళ నెంతటి ఘ నుండును దన్నొక రొక్కనేర్పుతో
నగపడి ప్రోదిసేయక త నంతట బల్మికిరాడు నిక్కమే
జగమున నగ్నియైన గడు సన్నగిలంబడియున్న నింధనం
బెగయంగద్రోచియూదక మ ఱెట్లురవుల్కొననేర్చు? భాస్కరా!

భావం: నొప్పులు, కష్టాలు ఉన్నప్పుడు, ఆత్మవిశ్వాసంతో, సంసిద్ధతతో ముందుకు సాగాలి; అంతేకాకుండా, ధనం మరియు నిధుల కంటే కూడా, నిజమైన శక్తి, కృషి మరియు నిబద్ధత అవసరం.

పద్యం:
పండితులైనవారు దిగు వందగ నుండగ నల్పుడొక్కడు
ద్దండత బీఠమెక్కిన బు ధ ప్రకరంబుల కేమి యెగ్గగున్?
గొండొక కోతి చెట్టుకొన కొమ్మల నుండగ గ్రింద గండభే
రుండ మదేభ సింహనికు రుంబము లుండవె చేరి? భాస్కరా!

భావం: పండితులకు, వారు సాధించిన స్థాయి మరియు గౌరవం అవసరం; అలాగే, సమాజంలో ఉన్న ఇతరుల లాంటి శ్రద్ధ మరియు సత్యాన్ని కూడా అవసరం.

పద్యం:
పరహితమైన కార్యమతి భారముతోడిదియైన బూను స
త్పురుషుడు లోకముల్పొగడ బూర్వమునందొక ఱాలవర్షమున్
గురియంగ జొచ్చినన్ గదిసి గొబ్బున గో జనరక్షణార్థమై
గిరి నొక కేల నెత్తెన ట కృష్ణుడు చత్రముభాతి భాస్కరా!

భావం: సద్గుణాలతో కూడి ఉన్న వ్యక్తి, భారమైన పనులను తగిన విధంగా నిర్వర్తించి, లోకానికి శ్రేయస్సు అందించగలడు; అలాగే, కృష్ణుడు వంటి గొప్ప వ్యక్తి, తన శక్తితో ప్రజల రక్షణార్థం కృషి చేస్తాడు.

పద్యం:
పూనిన భాగ్యరేఖ చెడి పోయిన పిమ్మట నెట్టి మానవుం
డైనను వానినెవ్వరు బ్రి యంబున బల్కరు పిల్వరెచ్చటం
దానిది యెట్లొకో? యనినం దధ్యము; పుష్పము వాడి వాసనా
హీనతనొందియున్నయెడ నెవ్వరు ముట్టుదురయ్య! భాస్కరా!

భావం: భాగ్యం లేదా విలువ పోయిన తర్వాత, ఆ వ్యక్తి లేదా వస్తువు మరింత అసారంగా మారుతుంది; అలాగే, వాడిన వస్తువుకు సంబంధించి, దాని ప్రాముఖ్యత తగ్గిపోతుంది.

పద్యం:
ప్రేమనుగూర్చి యల్పునకు బెద్దతనంబును దొడ్డవానికిం
దా మతితుచ్చపుంబని నె దం బరికింపక యీయరాదుగా
వామకరంబుతోడగుడు వం గుడిచేత నపానమార్గముం
దోమగ వచ్చునే? మిగుల దోచని చేతలుగాక! భాస్కరా!

భావం: ప్రేమను నిజంగా అర్థం చేసుకోవడం మరియు దుష్ట వ్యక్తులకు సరియైన మార్గాన్ని సూచించడం కష్టం; అలాగే, అద్భుతమైన మార్గాన్ని అన్వయించడం అవసరం.

పద్యం:
బలము తొలగుకాలమున బ్రాభవసంపద లెంతధన్యుండున్
నిలుపుకొనగ నోపడది నిశ్చయ; మర్జునుండీశ్వరాదులం
గెలిచినవాడు బోయలకు గీడ్పడి చూచు గృష్ణభార్యలం
బలుపుర నీయడే నిలువ బట్ట సమర్థుడు గాక భాస్కరా!

భావం: బలం లేకుండా ఉన్నప్పుడు, సంపత్తి యొక్క అసలు విలువ అర్థమవుతుంది; అలాగే, విజయాన్ని సాధించడానికి, సార్ధకమైన మార్గాన్ని అనుసరించాలి.

పద్యం:
భూనుతులైన దేవతలు పూర్వము కొందఱు వావివర్తనల్
మాని చరింపరో యనుచు మానవులట్ల చరింపబోల
దంభోనిధులన్నియుందనదు పుక్కిటంబట్టె నగస్త్యుండంచు నా
పూనిక కెవ్వండోపు? నది పూర్వమహత్త్వముసుమ్ము భాస్కరా!

భావం: పూర్వకాలంలో ఉన్న దేవతలు మరియు వారి గొప్పతనం వాస్తవానికి, మానవుల చరిత్రను అర్థం చేసుకోవడంలో మూడుగా ఉండవచ్చు; అలాగే, నిజమైన విలువలను తెలుసుకోకుండా, పుకార్ల ద్వారా సుఖం పొందడం మంచిద కాదు.

పద్యం:
భ్రష్టున కర్థవంతులగు బాంధవు లెందఱు గల్గినన్ నిజా
దృష్టములేదు గావున ద రిత్రబాపగ లేరు సత్కృపా
దృష్టిని నిల్పి లోకుల క తిస్థిరసంపద లిచ్చు లక్ష్మి యా
జెష్ట కదేటికిం గలుగ జేయదు తోడనెపుట్టి భాస్కరా!

భావం: భ్రష్టుడైన వ్యక్తి సత్కృపాన్ని పొందలేకపోతే, అతని బంధువులు కూడా నిజమైన గౌరవం పొందరు; అలాగే, సంపదను అందించగల లక్ష్మి వంటి దేవతలు, నిత్యమైన స్థిరమైన సంపదను అందిస్తారు.

పద్యం:
మానవుడాత్మకిష్ట మగు మంచి ప్రయోజన మాచరించుచో
గానక యల్పుడొక్కడది గాదని పల్కిన వానిపల్కుకై
మానగజూడ డాపని స మంచితభోజనవేళ నీగ కా
లూనిన వంటకంబు దిన కుండగ నేర్పగునోటు భాస్కరా!

భావం: మానవుడు తన ప్రయోజనాలను మరియు మంచితనాన్ని సాధించడానికి కృషి చేయాలి; అలాగే, మంచి వంటకాలు, సుఖంగా ఉండేందుకు అవసరమైన విధానాలను అర్థం చేసుకోవడం అవసరం.

పద్యం:
ఊరక వచ్చుcబాటుపడ కుండిననైన ఫలం బదృష్ట మే
పారcగcగల్గువానికిcబ్ర యాసము నొందిన దేవదానవుల్
వార లటుండcగా నడుమ వచ్చినశౌరికిcగల్గెcగాదె శృం
గారపుcబ్రోవు లక్ష్మియును గౌస్తుభరత్నము, రెండు బాస్కరా!

భావం: సమయానికి సరైన మార్గాన్ని అనుసరించడం ద్వారా మంచి ఫలితాలు పొందవచ్చు; అలాగే, దేవతలు మరియు దానవులు గౌరవాన్ని పొందుతారు. లక్ష్మి మరియు ఇతర శ్రేష్టమైన వస్తువులు, సుఖాన్ని మరియు సంతోషాన్ని అందిస్తాయి.

పద్యం:
ఉరుబలశాలి నంచుcదను నొల్లని యన్య పతివ్రతాంగనా
సురతము గొరెనని కడ సుమ్మది భూతికిc బ్రాణహానియౌ
శివ్రములు గూల రాఘవును చే దశకంఠుcడు ద్రుంగిపోవcడె
యెఱుcగక సీతకాసపడి యిష్టులభృత్యులcగూడి భాస్కరా!

భావం: మహిళ యొక్క భర్త యొక్క శక్తి ఉన్నా, ఆమె మరణం లేదా దుర్మార్గం అనుభవించదు; కానీ, శివుడు మరియు రామచంద్రుడు వంటి మహానుభావులు వారి ప్రత్యేక శక్తులతో చెలామణీ అవుతారు. సీత కాపాడిన విధానం మరియు ఆమె యొక్క భక్తులపై శ్రద్ధ, ఆమెను అనుకూలంగా చూపుతుంది.

పద్యం:
ఎడపక దుర్జనుం డొరుల కెంతయుcగీడొనరించుcగాని, యే
యోడలను మేలు సేయcడొక, యించుక యైనను: జీడపుర్వు దాc
జెడcధిను: నింతెకాక పుడి, సెండు జలల బిడి పెంప నేర్చునే
పొడవగుచున్న పుష్పఫల, భూరుహ మొక్కటినైన? భాస్కరా!

భావం: పురుషులు నిజంగా మంచి పనులు చేయకపోతే, సంతోషం లేకుండా ఉంటుంది. అలాగే, ప్రకృతిలోని పుష్పాలు, పండ్లు, మరియు మొక్కలు ఎలా ఉంటాయి, వాటి పట్ల మనం ఎలా ఆలోచించాలి?

పద్యం:
ఎడ్డెమనుష్యుcడేమెఱుcగు, నెన్నిదినంబులు గూడియుండినన్
దొడ్డగుణాధ్యునందుcగల, తోరపువర్తనలెల్లc బ్రజ్ఞcబే
ర్పడ్డావివేకరీతి: రుచి, పాకము నాలుకగా కెఱుంగునే
తెడ్డది కూరలోc గలయుc గ్రిమ్మరుచుండిన నైన భాస్కరా!

భావం: ఎంతమానవుడైనా మానసిక శక్తి లేకుండా, కాబట్టి అవగాహన మరియు నైపుణ్యం అవసరమైనప్పుడు, అతనికి నిజమైన అర్థం అవగతం కాని, సరికాదు.

పద్యం:
ఎప్పుడదృష్టతామహిమ, యించుక పాటిలు, నప్పుడింపు సొ
పొప్పుచు నుండుcగాక: యది, యొప్పని పిమ్మట రూపుమాయుcగా
నిప్పున నంటియున్న యతి, నిర్మలినాగ్ని గురుప్రకాశముల్
దప్పిన, నట్టిబొగ్గునకుc దా నలు పెంతయుc బుట్టు భాస్కరా!

భావం: దృష్టిని మరియు మహిమను కీర్తించడం ద్వారా, అది విశేషమైన ప్రభావం చూపుతుంది, కానీ అది తక్షణం మాయగా మారుతుంది. శుద్ధమైన అగ్ని, లేదా మంచి గుణాలు, వాటిని ఎలా గుర్తించాలో తెలియచేస్తాయి.

పద్యం:
ఏడ ననర్హుc డుండు నట, కేగు ననర్హుcడు, ననర్హుcడున్నచోc
జూడcగ నొల్లc; డెట్లన, న, శుద్దగుణస్థితి నీcగ పూయముc
గూడినపుంటిపై నిలువc, గోరినయట్టులు నిల్వనేర్చునే
సూడిదcబెట్టు నెన్నుదౌటి చొక్కపుc గస్తురిమీద? భాస్కరా!

భావం: నిర్దిష్టమైన పనులు చేసినా, అవి శుద్ధమైన గుణాలతో ఉంటే, వాటి ద్వారా సాధించబడిన కీర్తి లేదా గౌరవం నిస్సారంగా ఉంటుంది. విశిష్టమైన లక్షణాలతో చేసే పనులు, దీర్ఘకాలంలో, శుభప్రభావాన్ని చూపుతాయి.

పద్యం:
ఏల సమస్తవిద్యల? నొ , కించుక భగ్యము గల్గియుండినన్
జాలు: ననేక మార్గముల , సన్నుతి కెక్కు; నదెట్లొకో యునన్
ఱాలకు నేడ విద్యలు? తి, రంబుక్గ దేవర రూపు చేసినన్
వ్రాలి నమస్కరించి ప్రస, వంబులు పెట్టరె మీcద భాస్కరా!

భావం: విద్యలన్నీ, వివిధ మార్గాలను అన్వేషించడం ద్వారా, అనుకూలమైన శ్రద్ధతో శ్రద్ధ పెంపొందించాలి. దేవతలతో మంచి సంబంధం ఏర్పరచుకోవడం ద్వారా, శ్రద్ధతో ఆప్యాయతను పొందవచ్చు.

పద్యం:
కట్టడcదప్పి తాము చెడు, కార్యముc జేయుచు నుండిరేని దోc
బుట్టినవారినైన విడి, పోవుట కార్యము; దౌర్మదాంధ్యముం
దొట్టిన రావణాసురుని, తో నెడcబాసి విభీషణాఖ్యుc డా
పట్టున రాముc జేరి చిర, పట్టము గట్టుకొనండె! భాస్కరా!

భావం: చెడు పనులు చేసే వారు తమ తప్పులను సరి చేయడం ద్వారా మంచి మార్గాన్ని అన్వేషించాలి. రావణాసురుని ప్రామాణికతను ప్రామాణికంగా మార్చడం, న్యాయం కోసం ఎంతో ప్రయత్నం చేయడం ఉత్తమం.

పద్యం:
కట్టడ లేని కాలమున; గాదు శుభం బొరు లెంతవారు చే
పట్టిన నైన, మర్త్యునకు, భాగ్యము రాదను టెల్ల్యుcగల్ల కా;
దెట్టని పల్కినన్ దశర, ధేశ వసిష్టులు టెల్ల్యుc గల్ల కా;
బట్టము కట్ట్యుc గోరి ; రది, పాయక చేకుఱెనోటు; భాస్కరా!

భావం: కాలం లేదా పరిస్థితులు ఎలా మారకపోతే, వ్యక్తుల అదృష్టం మరియు శుభం అనేకం అవుతుంది. మహాత్ములు కూడా తమ పరిస్థితుల ప్రకారమే ఉంటారు, కావున వారు కూడా కాలం గమనించి సమర్థవంతంగా పనిచేయాలి.

పద్యం:
కులమున నక్కడక్కడన, కుంఠితధార్మకుc డొక్కcడొక్కcడే
కలిగెడుcగాక, పెంద!రుచుc, గల్గcగనేరరు; చెట్టుచెట్టునన్
గలుగcగ నేర్చునే గొడుగు, కామలు చూడcగ నాడనాడ నిం
పలరcగనొక్కటొక్కటిన, యంబునcజేకుఱుcగాక! భాస్కరా!

భావం: సమాజంలో వ్యక్తుల మధ్య భేదాలను అర్థం చేసుకోవాలి. కులం లేదా నైపుణ్యం ఆధారంగా వ్యక్తులు తేడా చూపిస్తారు. వివిధ పరిచయాలు, పరిస్థితులు మరియు వ్యక్తుల స్వభావాలను అంగీకరించడం అవసరం.

పద్యం:
ఘనుcడగునట్టివాcడు నిజ్, కార్యసముద్దరణార్థమై మహిం
బనివడి యల్పమానవునుc, బ్రార్థనcజేయుట తప్పుగాదు గా;
యనఘరc గృష్ణజన్మమున, నా వసుదేవుcడు మీcదు టెత్తుగాc
గనుcగొని గాలిగాని కడ, కాళ్ళకు మ్రొక్కcడె నాcడు భాస్కరా!

భావం: మహాత్ములు వారి కార్యాలను నిజాయితీతో, పూర్తి భక్తితో, మరియు ధార్మికంగా నిర్వర్తించాలి. కృష్ణజన్మ ఇస్తూ వసుదేవుడి మీద మాకు ఉన్న నమ్మకం, మనం చేసిన శ్రద్ధ వలన, వారు పుణ్యాన్ని అందించి, మమ్మల్ని ఆశీర్వదిస్తారు.

పద్యం:
ఘనుcడొకవేళc గీడ్పడినc , గ్రమ్మఱ నాతని లేమి వాపcగాc
గనుగొన నొక్క సత్పృభువు, గాక నరాధము లోపరెందఱుం;
బెనుcజెఱు వెండినట్టితఱిc, బెల్లున మేఘుcడు గాక, నీటితోc
దనుపc దుధారముల్ శతశ, తంబులు చాలునcటయ్య భాస్కరా!

భావం: సత్పురుషులు సత్య మార్గంలో నడుస్తే, కష్టాలు ఎదురవచ్చు కానీ అవి కూడా అనుకూలంగా మారవచ్చు. నవరత్నాలు, వెండి, మరియు సువర్ణములను పొంది, ఆయా వస్తువులను సమర్థంగా ఉపయోగించడం ద్వారా మనిషి గొప్ప ఫలితాలను పొందవచ్చు.

55.చక్కcదలంపగా విధివ, శంబున నల్పునిచేతనైనcదాc
జిక్కి యవస్థలం బొరలు, జెప్పcగరాని మహాబలాధ్యుcడున్;
మిక్కిలి సత్వసంపదల మీఱిన గంధగజంబు మావటీ(c
డెక్కియదల్చికొట్టి కుది, యించిన నుండదెయోర్చి? భాస్కరా!

భావం: సత్యపరుడైన వ్యక్తి పునీత విధిని పాటిస్తే, సకల సర్వసాధారణ మరియు మధురమైన ఫలితాలు వస్తాయి. కానీ, అలాంటి మహానుభావులు తమ శక్తిని ఎలా సరిగ్గా ఉపయోగించాలో తెలుసుకోవడం ముఖ్యము.

పద్యం:
చాలcవిత్రవంశమున, సంజనితుం డగునేని యెట్టి దు
శ్శీలునినైనcదత్కుల వి, శేషముచే నొక పుణ్యుcడెంతయుం
దాలిమి నుద్ధరించును; సు, ధానిధిc బుట్టcగcగాదె శంభుcదా
హలహలనలంబు గళ, మందు ధరించుట పూని భాస్కరా!

భావం: పరస్పర సంబంధాలు, స్వభావాలు, మరియు మంచి పనులు ఒకరి జీవితంలో మరింత పుణ్యం లేదా విలువను జోడిస్తాయి. ప్రతిభావంతులైన వ్యక్తి, పునీత వ్యక్తిగా మారవచ్చు, కానీ ఈ మార్పు సాధించడానికి మరియు చక్కటి లక్షణాలు అలవర్చుకునేందుకు శ్రమ అవసరం.

పద్యం:
తడవcగరాదు దుష్టగుణూc, దత్వమెఱుంగక; యెవ్వరైన నా
చెడుగుణ మిట్లు వల్వదని, చెప్పినcగ్రక్కునcగోపచిత్తుcడై
కడుదెగcజూచుcగా, మఱుcగc, గాగినతైలము నీటిబొట్టుపై(
బడునెడ నాక్షణం బెగసి, బగ్గున మండక యున్నె భాస్కరా!

భావం: దుష్ట వ్యక్తులు తమ చెడు లక్షణాలను మెల్లిగా చూపుతారు, కానీ మంచిని వ్యక్తులచే చూపిన మంచితనం సాహసంగా తెలియదు. చెడు లక్షణాలు దాచడానికి మోసకారులను ముసుగుగా చూపించవచ్చు. అది చాలా వరకు మనసుపై తీవ్ర ప్రభావాన్ని చూపుతుంది. మంచి మేలుకు పరిమితి లేదు, కానీ చెడు చేసే వారు తమ నిజస్వరూపం దాచడం వలన మనసులో శ్రద్ధ అవసరం.

పద్యం:
తనకు సదృష్టరేక్ష విశ, దంబుగc గల్గినcగాని, లేనిచో
జనునకు నెయ్యెడన్ బరుల, సంపద వల్ల ఫలంబు లేదుగా;
కనుగవ లెస్సcదాదెలివి, గల్గినవారికిcగాక, గ్రుడ్డికిన్
కనcబడు నెట్లు వెన్నెలలు, గాయcగ నందొక రూపు భాస్కరా!

భావం: సద్గుణాలు కలిగిన వ్యక్తికి దైవ సంతతిని ఆశించవచ్చు, కానీ అది లేకపోతే, దానివల్ల మానవులకి మేలు లేదా సంపద ఉండదు. కనుగొనవలసిన నిజమైన సంతోషం దైవ సంతోషం లోని విశ్వాసం నుండి వస్తుంది, కానీ దాని లేకపోతే, మానవునికి నిజమైన ప్రయోజనం లేదా శాంతి లభించదు. ఇది మనకు నక్షత్రాలు లేదా గ్రహాలాంటి విషయాలపై ఆధారపడినట్టు ఉంది, వాటి శక్తి లేకపోతే, వాటి రూపం మారుతుంది.

పద్యం:
తాలిమి తోడుతం దగవుc, దప్పక నేర్పరియెప్పుదప్పులం
బాలన సేయుcగా; కటను, పాయవిహీఉదించయ నేర్చున?
పాలను నీరు వేఱుపఱు, వంగ మరాళ మిఱుంగులోమెఱుంగుc గాని, మా
ర్జాల మెఱుంగునే తదురు, చారురసజ్ఞతc బూన? భాస్కరా!

భావం: తామాసపూర్ణమైనా, పరిమితుల సీతికీ వైశాల్యము కూడా కొన్ని అద్భుతమైన విషయాలు నేర్పిస్తుంది. పాలు నీటి తో కూర్చి పండించుటతో కాకుండా, కష్టపడి నేర్చుకోవడంలో నిజమైన విజయం ఉంటుంది. అవి మరింత ఉత్తమమైన జ్ఞానం, అనుభవం, మరియు సృజనాత్మకతను ఇస్తాయి. జ్ఞానాన్ని ఎలా పొందాలో, ఎలా ఉపయోగించాలో తెలుసుకోవడం అవసరం.

పద్యం:
తాలిమితోడc గూరిమిc గృ, తఘ్నున కెయ్యెడ నుత్తమోత్త
ముల్ మే లొనరించిన్ గుణము మిక్కిలి కీడగుc; బాముపిల్ల
కున్ పాలిడిపెంచినన్ విషము, పాయcగనేర్చునె! దానికో ఱలం
జాలcగ నంతకంత కొక, చాయను హెచ్చును గాక భాస్కరా!

భావం: నిజమైన మేధావితనం, మంచితనం, మరియు మేల్కొలుపు పొందడానికి కష్టపడి నిస్వార్ధతతో ఉండాలి. పరిమితమైన జ్ఞానంతో ఉన్న వ్యక్తి అనుభవం అధికమై ఉంటుంది, మరియు ఇతరులను మోసగించేవారికి హానికారకంగా ఉండవచ్చు. అసలు సత్యం, మంచి విద్య లేదా జ్ఞానం పొందడం వల్ల మాత్రమే నిజమైన మార్గం కనిపిస్తుంది.

పద్యం:
తెలియని కార్య మెల్లcగడ, తేర్చుట కొక్కవివేకిc జేకొనన్
వలయు, నటైన దిద్దుకొనక, వచ్చ్c; బ్రయోజన మాంధ్య మేమి
యుంగలుగదు; ఫాలమందుc దుల, కంభిడునప్పుడు చేత నద్ద
మున్ గలిగినc జక్కcజేసికొనుc, గాదె నరుండదిచూచి భాస్కరా!

భావం: తెలియని మరియు అనుభవం లేని విషయాలలో జాగ్రత్తగా ఉండాలి. పనులను సురక్షితంగా మరియు జాగ్రత్తగా చేయకపోతే, అవి వివేకానికి విరుద్ధంగా మారవచ్చు. అసలైన ప్రయోజనం సాధించాలంటే, మీరు చేయనున్న పనిని వివరంగా అర్థం చేసుకుని, తగిన జాగ్రత్త తీసుకోవాలి.

పద్యం:
దక్షుcడు లేనియింటికిcబ, దార్థము వేఱొకచోట నుండి వే
లక్షలు వచ్చుచుండినcబ, లాయనమై చనుc, గల్లగాదు; ప్ర
త్యక్షము; వాcగులున్ వఱద, లన్నియు వచ్చిన నీరు నిల్చునే,
యక్షయమైన గండి తెగి, నట్టి తటాకములోన భాస్కరా!

భావం: విశ్వసనీయమైన మరియు క్షణికమైన ఉపయోగాలను పొందడానికి, మనము చేయాల్సిన పనులను సమర్థవంతంగా నిర్వహించాలి. అందులో విజయం సాధించాలంటే, లక్ష్యాన్ని స్పష్టంగా చూడడం అవసరం. అనవసరమైన పరిణామాలను, విఘటనలను నివారించాలి.

పద్యం:
దానము సేయcగోరిన వ, దాన్యున కీయcగ శక్తిలేనిచో
నైనcబరోపకారమున, కైయొక దిక్కునcదెచ్చియైన నీc
బూనును; మేఘcడంభుధికిc, బోయిజలంబునcదెచ్చియీయcడె
వాన సమస్తజీవులకుc, వాంచిత మింపెసలార భాస్కరా!

భావం: దానం చేయడం అనేది శక్తి కలిగిన వారికే సాధ్యమవుతుంది. ఒకరి శక్తి లేకపోతే, దానం చేయడం కష్టం. అయితే, ఆ శక్తిని ఉపయోగించి అందరికీ సహాయం చేయడం మరియు ఏకమై జీవించడం కంటే మంచి దానం ఉండదు.

పద్యం:
దానముచేయనేరని య, ధార్మికు సంపద యుండియుండియున్
దానె పలాయనం బగుట, తధ్యము; బూరుగుమ్రాను గాచినన్
దానిఫలంబు లూరక వృ, ధా పడిపోవవె యెండి గాలిచేc
గానలలోన, నేమిటికిc, గాక యభోజ్యము లౌట భాస్కరా!

భావం: దానం చేయడం అనేది శక్తి కలిగిన వారికే సాధ్యమవుతుంది. ఒకరి శక్తి లేకపోతే, దానం చేయడం కష్టం. అయితే, ఆ శక్తిని ఉపయోగించి అందరికీ సహాయం చేయడం మరియు ఏకమై జీవించడం కంటే మంచి దానం ఉండదు.

పద్యం:
నడవక చిక్కి లేమి యగు, నాcడు నిజోదరపోషణార్థమై
యడిగిభుజించుటల్ నరుల, కారయవ్యంగ్యముకాదు; పాండవుల్
గడుబలశాలు లేవురు న, ఖండవిభూతిc దొలంగి, భైక్షముల్
గుడువరెయేకచక్రపురిc, గుంతియుcదారొకచొట? భాస్కరా!

భావం: చిక్కులలో ఉన్న వ్యక్తి, తన అవసరాలకు అనుగుణంగా పిండితనం లేకుండా, తన స్థితిని బాగుచేసుకోవడం కష్టం. తగిన పద్ధతిలో నిష్ఠా కలిగిన పని చేయడం మరియు దానికి సరిపడిన పనుల ద్వారా ఆర్ధిక స్థితిని సవరించడం అవసరం. పాండవులు కూడా గడుబలంతో ఉంటూ, నిష్ఠావంతంగా బ్రతకడం ఎలా సాధ్యం అనే ప్రశ్న సృష్టమైంది.

పద్యం:
నుడూపుల నేర్పుచాలని మ, నుష్యుcడెఱుంగక తప్పనాడినం
గడుc గృపతోc జెలంగుదురు, కాని, యదల్పరు తజ్ఞులెల్లంc; ద
ప్పడుగులు పెట్టుచు న్నడుచు, నప్పుడు బాలుని ముద్దుసేయcగాc
దొడcగుదు, రింతెకాని పడc, ద్రోయుదురే యెవరైన? భాస్కరా!

భావం: నీతిని మరియు మేధావిని పెంపొందించాలి. మంచి నైతిక విలువలు ఉన్న వారిని నిలబెట్టుకోవడం మరియు వారి ప్రతిభను ప్రోత్సహించడం అవసరం. అడ్డంకులు ఉన్నా కూడా, అభ్యసనాన్ని కొనసాగించడం ముఖ్యమే. ఇది విద్యార్థుల మీద శ్రద్ధను చూపించడం, నైతిక విలువలు నేర్పడం ద్వారా సాధ్యమవుతుంది.

పద్యం:
నేరిచి బుద్దిమంతుcడతి, నీతివివేకము దెల్పినం, జెడం
గారణ మున్నవాని కది, గైకొనcగూడదు; నిక్కమే; దురా
చారుcడు రావణాసురుcడ, సహ్యము నొందండె? చేటు కాలముం
జేరువ యైననాcడు నిర, సించి విభీషణు బుద్ది? భాస్కరా!

భావం: శ్రద్ధ మరియు నీతి కలిగిన వ్యక్తులలో అవగాహన ఉంటే, వారి మేధస్సు అంగీకరించబడుతుంది. దుర్మార్గులు, ముఖ్యంగా రవణసురుడు, సహ్యాన్ని పొందలేరు; కాలం మరియు పరిస్థితులు కూడా మానసిక బుద్ధిని నిర్ధారించడానికి అవసరం. విభీషణుడు తన నిఖార్సైన బుద్ధి వల్ల సహాయం పొందాడు.

పద్యం:
పట్టుగ నిక్కుచున్ మదముc, బట్టి మహాత్ములc దూలనాడినం
బట్టినకార్యముల్ చెడును; బ్రాణము పోవు; నిరర్థదోషముల్
పుట్టు; మహేశుcగాదని కు, బుద్ది నొనర్చిన యజ్ఞతంత్రముల్
ముట్టకపోయి, దక్షకునికి, మోసము వచ్చెగదయ్య!భాస్కరా!

భావం: మహాత్ముల సహాయం లేకుండా, మద్దతు లేకుండా నిక్కు మద్యాన్ని తీసుకోవడం వలన చెడుగా మారుతుంది. సకలముగా, ఇది వ్యక్తి జీవనానికి విఘాతం కలిగిస్తుంది. మహేశ్వరుడు, ఇతరులకు బుద్ధి పఠించని యజ్ఞతంత్రాలు ఉపయోగించినప్పుడు, దక్షుడు మోసానికి గురయ్యాడు.

పద్యం:
పలుచని హీనమానవుcడు, పాటిదలంపక నిష్టురోక్తులం
బలుకుచు నుండుcగాని, మతి, భాసురుcడైన గుణప్రపూర్ణుcడ
ప్పలుకులcబల్కబోవcడు; ని, బద్దిగ; నెట్లన, వెల్తికుండ దాc
దొలcకుచునుండుcగాని, మఱితొల్కునె నిండుఘటంబు భాస్కరా!

భావం: తక్కువ స్థాయి మరియు సంస్కారం లేని వ్యక్తులు, కఠినంగా మాట్లాడటం వలన ఇతరులపై ప్రభావం చూపరు. వారు సానుకూలత మరియు పూర్ణత కోసం కృషి చేయకపోతే, వారు సాధారణంగా లాభాలు పొందరు. మైన మానవుల వంటి వారు ఎటువంటి నిజమైన మార్పు లేదా అభివృద్ధిని అందించలేకపోతారు.

పద్యం:
పాపపుcద్రోవవాని కొక, పట్టున మేని వికాస మెందినన్
లోపల దుర్గుణాంబె ప్రబ, లుంగద? నమ్మcగcగూడ దాతనిన్;
బాపటకాయకున్ నునుపు, పైపయి గల్గినcగల్గుగాక! యే
రూపున దానిలోcగల వి, రుద్దపుcజేcదు నశించు భాస్కరా!

భావం: పాపం మరియు దుర్గుణాలను అరికట్టడం కోసం చేసే ప్రయత్నాలు సాధ్యమైనంతవరకు ఫలవంతం కావు. ఒక మనిషి యొక్క నైతిక ఆరోగ్యం మరియు క్రమం అతని ఆవల పర్యవసానాలకు ఆధారపడుతుంది. ఇది సాధ్యమైనంతవరకు ఇతరుల అభిప్రాయాలను పొందడమే కాక, స్వయంగా అనుభవాలు మరియు నెపుణ్యాలను అభివృద్ధి చేయడం అవసరం.

పద్యం:
పూరితసద్గుణంబు గల, పుణ్యున కించుక రూప సంపదల్
దూరములైన, వానియెడ, దొడ్డగcజూతురు బుద్దిమంతు; లె
ట్లారయ గొగ్గులైన మఱి, యందుల చూచికాదె, ఖ
ర్జూరఫలంబులం బ్రియము, చొప్పడ లోకులు గొంట? భాస్కరా!

భావం: పుణ్యవంతుడు మరియు మంచి లక్షణాలతో నిండి ఉన్న వ్యక్తి, రూప మరియు సంపదల నుండి దూరంగా ఉంటాడు. కానీ, యధార్థంగా ఉన్న మానసిక సామర్థ్యాలు మరియు విశ్లేషణ శక్తిని ఎప్పుడూ గుర్తించకూడదు. కాబట్టి, వారు ప్రగతి మరియు నిజమైన విలువలను ఏర్పరచాలని ప్రవర్తించాల్సి ఉంటుంది.

పద్యం:
ప్రల్లcదనంబుచే నెఱుక, పాటొకయింతయు లేక యెచ్చటన్
బల్లిదుcడైన సత్ప్రభున, బద్దము లాడినcద్రుంగిపోదు; రె
ట్లల్ల సభాస్థలిం గుమతు, లై శిశుపాలుcడు దంతవత్త్రుcడుం
గల్లలు గృష్ణూనిం బలికి, కాదె హతం బగు టెల్ల? భాస్కరా!

భావం: నిజమైన ధర్మవంతుడు లేదా సత్కార్య నిర్వహణ చేసే వ్యక్తి, ఎవరైనా దుర్గుణం, అవినీతిని పట్టించుకోకుండా తన శ్రేష్ఠతను కొనసాగిస్తాడు. అతని బలాన్ని, నిజమైన సామర్థ్యాన్ని చూపించడంలో ఎవరు కూడా అడ్డుకోలేరు. మంచి దయతో పనిచేయడం ద్వారా కేవలం బలాన్ని లేదా శక్తిని గలిగి ఉంటారు, ఇతరులు ఆపగలరా?

పద్యం:
బంధుర సద్గుణాఢ్యుcడొక, పట్టున లంపట నొందియైన, దు
స్సంధి దలంపc; డన్యులకుc, జాలహితంబొనరించుcగాక; శ్రీ
గంధపుజెక్క రాగిలుచుc గాదె, శరీరుల కుత్సవార్థమై
గంధములాత్మcబుట్టcదఱు, గంబడి యుండుటలెల్ల భాస్కరా!

భావం: మంచి గుణాలున్న వ్యక్తి, నిజమైన గుణాలను ఆచరించి, దుర్గుణాలు మరియు దుర్వినియోగాన్ని అణచుకుంటాడు. అతని నిస్వార్థ దయ, ఇతరులకు ఉపయోగపడేలా ఉంటుంది. ఒక వాస్తవానికి మంచిగా ఉన్న వ్యక్తి, మనం ఆచరించాల్సిన మార్గం: ఉదాహరణకు, మంచి గుణాలను దయ మరియు నీతి మౌలికంగా పాటించాలి.

పద్యం:
బలవంతుcడైనవేళ నిజ, బంధుcడు తోడ్పడుగాని, యాతcడే
బలము తొలగెనేని తన, పాలిట శత్రు వదెట్లు? పూర్ణుcడై
జ్వలనుcడు కానcగాల్చుతఱి, సఖ్యముcజూపును వాయుదేవుc; డా
బలియుcడు సూక్షమదీపమగు, పట్టుననార్పcడె గాలి భాస్కరా!

భావం: బలవంతుడైన వ్యక్తి నిజమైన సహాయం అందించకపోతే, అతని శక్తి వృధా అవుతుంది. శత్రువుల మీద గెలుపు సాధించలేకపోతాడు. స్నేహితులు సహాయం లేకపోతే, బలమైన వ్యక్తి కూడా ప్రయోజనం పొందదు. పూర్తి శక్తిని ఉపయోగించని బలాన్ని, నిశ్చయంగా ఓడించిన కర్మలతో పోలుస్తుంది. శక్తివంతమైన వ్యక్తి స్నేహం లేకపోతే, అతను తన గమనాన్ని సాదించలేడు.

పద్యం:
బల్లిదుcడైన సత్ర్పభువుం, వాయక యుండినగాని రచ్చలోc
జిల్లరవారు నూఱుగురు, సేరినcదేజము గల్గదెయ్యెడన్;
జల్లని చందురుండెడసి, సన్నపుcజుక్కలు కోటి యున్న రం
జిల్లునె వెన్నెలల్? జగము, చీcకటులన్నియుcబాయ భాస్కరా!

భావం: బలవంతుడైన సహకారాన్ని అందించినా, సత్సమాజం మరియు సత్సంభావనం లేకపోతే, అది యథార్థమైన లాభాన్ని ఇవ్వదు. నన్ను పలుకుబడి పట్ల ఉన్న వ్యక్తి సహాయం సక్రమంగా చేయని పరిస్థితిలో, సమాజంలో అన్ని భాగాలు సరిగ్గా పనిచేయవు. కాంతి ప్రాప్తి నిండా చెడుగుణాలు అంతరాయం కలిగిస్తాయి.

పద్యం:
భుజబలశౌర్యవంతులగు, పుత్త్రులcగాంచినవారి కెయ్యెడన్
నిజహృదయేపిప్సితార్థములు, నిక్కము చేకుఱుc; గుంతి దేవికిన్
విజయబలాఢ్యుcడర్జునుcడు, వీర పరాక్రమ మొప్ప దేవతా
గజమునుదెచ్చి, తల్లివ్రత, కార్యముదీర్పcడెతొల్లి భాస్కరా!

భావం: ప్రముఖమైన మరియు బలవంతులైన కుటుంబం నుండి వచ్చిన వ్యక్తులు, నిష్ఠతో లక్ష్యాలను సాధించగలరు. నిజమైన లక్ష్యాన్ని సాధించేందుకు తలిదండ్రుల సహకారం మరియు దేవతల ఆశీస్సు అవసరం. విజయానికి బలాన్ని, ధైర్యాన్ని ఇచ్చే దేవతా, పరాక్రమాన్ని ప్రదర్శించేందుకు తల్లి, దేవతలకు ధన్యవాదాలు చెప్పడం అవసరం.

పద్యం:
భూరిబస్లాఢ్యుcడైనcదల, పోయక విక్రమశక్తిచే నహం
కారము నొందుటల్ తగవు, గా; దతcడొక్కెడ మోసపోవుcగా;
వీరవరేణ్యుcడర్జునుcడు, వింటికి నే నధికుండ నంచుc, దా
నూరక వింటి నెక్కిడcగ, నోపcడు కృష్ణుడు లేమి భాస్కరా!

భావం: సాధారణంగా, ఉన్నత స్థానంలో ఉన్న వ్యక్తులు తమ శక్తిని సద్వినియోగం చేయాలి. వారికి ఉన్న శక్తి, విద్య, మరియు అవగాహన సమాజం పట్ల దారితీయవలసిన బాధ్యతలను పోషించడానికి ఉపయోగపడాలి. కృష్ణుడు, శక్తివంతుడు అయినప్పటికీ, తన అద్వితీయతను కొంతమేర హార్ధికతలో చూపించడమే కాకుండా, సద్గుణాలను ప్రదర్శించడానికి బాధ్యతను వహించారు.

పద్యం:
మదిcదను నాశపడ్డయెడ, మంచిగుణోన్నతుcడెట్టిహీనునిన్
వదలcడు, మేలుపట్టున న, వశ్యము మున్నుగ నాదరించుcగా;
త్రిదశ విమాన మధ్యమునc, దెచ్చి కృపామతి సారమేయమున్
మొదలనిడండె ధర్మజుcడు, మూcగిసురావళిచూడ?భాస్కరా!

భావం: వినయశీలమైన వ్యక్తి, కష్టకాలంలో కూడా మంచి గుణాలను పాటిస్తూ, తనను తాను హీనంగా భావించకూడదు. ధర్మానికి సంబంధించిన వ్యక్తులు కూడా శిరస్సుకు తగిన విధంగా మంచి గుణాలను నిర్వహించాలి. శ్రేయోభిలాషి వ్యక్తి, ధర్మపద్ధతులను పాటించి, ఇతరులకు ఆదర్శంగా నిలవాలి.

పద్యం:
మాటల కోర్వcజాలcడభి మానసమగ్రుcడు; ప్రాణహానియౌ
చోటులనైనcదా నెదురు, చూచుచునుండుcగోలంకులోపల
న్నిట మునింగినపు డతి, నీచము లాడిన రాజరాజు పో
రాట మొనర్చి నేలcబడc, డాయెనె భీమునిచేత? భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం ఒక వ్యక్తి మానసిక నిశ్శబ్దతను వ్యక్తీకరించి, మాటల పరిమితి మరియు ప్రాణహాని గురించి సూచిస్తుంది. మాటలలో అపోహలు ఉండకుండా, మనసులో క్షమాశీలత మరియు దయ అవసరమని తెలిపే శ్లోకం. పైగా, జ్ఞానవంతులైన వ్యక్తులు, మాటల ద్వారా వారి లోపాలను అర్థం చేసుకోవాలి.

పద్యం:
మానవనాధుcడాత్మరిపు, మర్మమెఱింగినవాని నేలినc
గాని, జయింప లేcడరులc, గార్ముకదక్షుcడు రామభద్రుcడా
దానవనాయకున్ గెలువc, దా నెటులోపు, దదీయనాభికా
స్థానసుధన్ విభీషణుcడు, తార్కొని చెప్పక యున్న భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం అనుసరించి, మానవుని ఆత్మరక్షణ మరియు ధైర్యం వలన విజయం సాధించగలుగుతాడు. రామభద్రుడు (రాముడు) మరియు విభీషణుడు వంటి ఉదాహరణలతో, మర్మం, దుర్గుణం, మరియు ధైర్యాన్ని ప్రామాణికంగా తీసుకొని, ప్రాముఖ్యత ఇవ్వడం వివరించబడింది.

పద్యం:
మునుపొనరించుపాతక మ, మోఘము; జీవులకెల్లcబూని యా
వెనుకటి జమమం దనుభ, వింపక తీఱవు; రాఘవుండు వా
లినిcబడనేసి తా మగువ, లీల యదూద్భవుcడై, కిరాతుచే
వినిశిత బాణపాతమున, వీడ్కొనcడే తనమేని? భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం అనుసరించి, పాతకాలపు దుర్గుణాలు, అపరిష్కృతమైన జీవితం, మరియు రాముడు చేసిన కార్యాలను సూచిస్తున్నాయి. అర్థం ప్రకారం, జీవులు గతం నుండి వచ్చే పాపాలను తగిలినప్పటికీ, రాముడు వాటిని పరిష్కరించి, సుభావాన్ని అందించాడు.

పద్యం:
రాకొమరుల్ రసజ్ఞునిcది, రంబుగ మన్నన నుంచినట్లు, భూ
లోకమౌనందు మూఢుcదమ, లోపలనుంపరు; నిక్కమేకదా?
చేకొని ముద్దుగాcజదువు, చిల్కను బెంతురుగాక; పెంతురే
కాకము నెవ్వరైన? శుభ, కారణ! సన్మునిసేవ్య భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం లోకములో రసజ్ఞులైన వారు, నిజమైన జ్ఞానం పొందడానికి, వారి మానసిక స్థితి మరియు సత్యతను నిర్ధారించుకోవడం గురించి సూచిస్తుంది. అంతేకాక, శుభకార్యాలు మరియు సన్ముఖ సేవను ప్రేరేపించే విషయం కూడా ఉంది.

పద్యం:
లోకములోన దుర్జనుల, లోcతు నెఱుంగక చేరరాదు సు
శ్లోకుcడు; చేరినం గవయc, జూతురు; చేయుదు రెక్కసక్కెముల్;
కోకిలcగన్నచోట గుమి, గూడి యసహ్యపుc గూcతలార్చుచున్
గాకులు తన్నవే తఱిమి, కాయము తల్లడమంద భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం లోకంలో దుర్జనులు, వారు చేసిన చెడు పాపాలను ఎదుర్కోవడంలో నొప్పులు మరియు అవగాహన గురించి చెప్పుకుంటుంది. దుర్జనులు మంచిగా మారడానికి నచ్చడం లేదా వారి చెడు నడవడికిని కలిగించు మార్గాలను సూచిస్తుంది.

పద్యం:
లోను దృఢంబుగాని పెను, లోభిని నమ్మి, యసాధ్యకార్యముల్
కానక పూనునే నతcడు, గ్రక్కునcగూలును; నోటిపుట్టిపై
మానవుcడెక్కిపోవ నొక, మాటు పుటుక్కున ముంపకుండునే,
తా నొక లోcతునం గెడసి, దానిc దరింపcగలేక? భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం లోకంలో బలమైన, లోభపు మరియు అసాధ్యమైన పనులు నమ్మినప్పుడు, వాటిని ఎలా నిర్వహించాలో, మరియు ఇలాంటి సందర్భాల్లో మనం ఎలా వ్యవహరించాలో గురించి సూచిస్తుంది.

పద్యం:
వట్టుచుcదండ్రి ఊత్యధమ, వర్తనుcడైననుగాని, వానికిం
బుట్టిన పుత్రకుండు తన, పుణ్యవంశంబున దొడ్డ ధన్యుcడౌ,
నెట్టన? మ~త్తివిత్తు మును, పెంతయుcగొంచెము, దానcబుట్టు నా
చెట్టు మహొన్నతత్వమును, జెందదె శాఖల నిండి? భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం లోకంలో బలమైన కుటుంబానికి సంబంధించిన తత్వాన్ని, మరియు పుణ్యవంశానికి సంబంధించి, బంధువులు మరియు వారి వ్యక్తిత్వం గురించి మాట్లాడుతుంది.

పద్యం:
వలనుగcగానలందుcబ్రతి, వర్షమునం బులి నాలుగైదు పె
ల్లల్cగను: దూడనొక్కటి ని, లంగను ధేనువు రెండుమూcడు నేc
డుల; కటులైన బెబ్బులి కు, టుంబము లల్పములాయె; నాలమం
దలు గడువృద్ధిcజెందవె య, ధర్మము ధర్మముcదెల్ప భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం ప్రకారం, ధర్మం, కర్మ మరియు వాటి ఫలితాలు గురించి మాట్లాడుతుంది. వర్షం, మేఘం మరియు ఇతర ద్రవ్యాలకు సంబంధించిన అంశాల ద్వారా జీవితం ఎలా అభివృద్ధి చెందుతుందో వివరించబడింది.

పద్యం:
వలవదు క్రూరసంగతి య, వశ్య మొకప్పుడు సేయcబడ్డచోc
గొలcదియె కాక యెక్కువలుం గూడవు; తమ్ములపాకు లోపలం
గలసిన సున్నముంచుకయుc, గాక మఱించుక ఎక్కువైనచో,
నలుగడcజుఱ్రుచుఱ్రుమన, నాలుకపొక్కకయున్నె? భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం ప్రకారం, క్రూరమైన సంఘటనలు లేదా సాంక్షేపంగా మరింత ధర్మపరిచయం మరియు మరింత జాగ్రత్త అవసరం గురించి సూచిస్తున్నది. వ్యక్తిగత నెపథ్యంలో ఉండే లోపాలను మరియు ఇతరుల నుండి అవసరమైన జాగ్రత్తలను వివరించడమే లక్ష్యంగా ఉంది.

పద్యం:
వానికి విద్యచేత సిరి, వచ్చె నటంచును, విద్య నేర్వcగాc
బూనిన్c బూనుcగాక! తన, పుణ్యము చాలక భాగ్యరేక్షకుం
బూనcగ నెవ్వcడోపు; సరి, పో చెవి పెంచునుగా; కదృష్టతా
హీనుcడు కర్ణభూషణము, లెట్లు గడింపcగ నోపు భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం విద్యా ద్వారా సంపద పొందడం, పుణ్యానికి సంభావన కల్పించడం మరియు దాని ప్రతిఫలంగా తగిన భాగ్యాన్ని పొందడం గురించి చెప్పుతున్నది. అయితే, కొన్ని సందర్భాల్లో, ఈ విద్యా సాధనకు సంబంధించిన స్వంత విధానం లేదా ప్రత్యేకణలు ఉండవచ్చు, వాటిని సరిగ్గా అర్థం చేసుకోవడం అవసరం.

పద్యం:
సంతత పుణ్యశాలి నొక, జాడను సంపద వసిపోయి, తా
నంతటcబోక నెట్టుకొని, యప్పటియట్ల వసించియుండు; మా
సంతమునందుcజందురుని, నన్నికళల్; పెడcబాసి పోయినం
గాంతి వహింపcడోటు తిరు, గంబడి దేహమునింత భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం సంతత, పుణ్యశీలత మరియు సంపద గురించి మాట్లాడుతూ, పుణ్యశాలినైన వ్యక్తి తన జీవితం మరియు సంపదకు సంబంధించిన అంశాలను ఎలా నిర్వహించాలో వివరిస్తుంది. సంతత మరియు సంపద పొందిన వ్యక్తి తన సంపదను న్యాయంగా ఉపయోగించాలి మరియు ఇతరులను కూడా సహాయపడడం అవసరం.

పద్యం:
సకల జనప్రియత్వము ని, జంబుగcగల్గిన పుణ్యశాలి కొ
క్కొకయెడ నాపదైనcదడ, వుండదు; వేగమె పాసిపోవుcగా;
యకలుషమూర్తియైయమృ, తాంశుcడు రాహువుతున్న మ్రింగినన్
ఉకటక మానియుండcడె దృ, ఢస్థితి నెప్పటియట్ల భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం, పుణ్యశాలినైన వ్యక్తి సకల జనులందరికీ స్నేహశీలిగా ఉండే అర్థం, మరియు వారి నైతిక విలువలు అన్ని సమయాల్లో ఎలా ఉండాలో వివరిస్తుంది. పుణ్యశాలి మరియు దైవత్వం యొక్క శక్తి గురించి కూడా చెప్పింది.

పద్యం:
సరసగుణ ప్రపూణునకు, సన్నపు దుర్గుణ మొక్కవేళయం
దొరసిన, నిట్లు నీకుcదగు, నో? యని చెప్పిన మాననేర్చుcగా;
బురద యొకించుకంత తముc, బొందినవేళలc జిల్లవిత్తు పై
నొరసిన నిర్మలత్వమున, నుండవె నీరము లెల్ల? భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం, సరసగుణం (శుభకర్మల) కలిగిన వ్యక్తి ప్రతిస్పందన మరియు దుర్గుణాల ప్రభావం గురించి మాట్లాడుతుంది. ఇందులో, కొన్ని క్షణిక దుర్గుణాలు (బురద) కూడా మంచితనాన్ని కలిగి ఉన్న వ్యక్తికి ప్రభావితం చేస్తాయని, కానీ అవి నిశ్చితమైన మంచితనాన్ని మరియూ అనుభూతిని క్షీణించవు అనే సందేశాన్ని ఇస్తుంది.

92.సరసదయా గుణంబుగల, జాణ మహింగడు నొచ్చి యుండియుం
దఱచుగ వాని కాసపడి, డాయcగవత్తురు లోకు:లెట్లనం
జెఱకురదంబు గానుcగను, జిప్పిలి పోయినమీcదc బిప్పియై
ధరcబడియున్నcజేరవె ము, దంబునcజీమలు పెక్కు భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం, ఒక నిష్టురమైన గుణములతో కూడిన వ్యక్తి యొక్క ప్రభావం గురించి మాట్లాడుతుంది. శుభకర్మలతో, ధర్మశీలతతో కూడిన వ్యక్తి కూడా స్వల్పపరిమాణంలో అనారోగ్య లేదా సమస్యలు ఎదుర్కొవచ్చు, కానీ అవి అతని సద్గుణాలను అణిచిపెడతాయి అన్న సందేశం ఇస్తుంది.

పద్యం:
సారవివేకవర్తనల సన్నుతి కెక్కినవారిలోపలన్
జేరినయంత మూఢులకుc, జేపడ దానడ; యెట్టులన్నc;గా
సారములోన హంసముల, సంగతినుండెడి కొంగపిట్ట కే
తీరునcగల్గనేర్చును ద, దీయగతుల్ దలపోయ? భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం సారవివేకం ఉన్న వ్యక్తుల వల్ల సమర్థత మరియు జ్ఞానం పెరిగే సామర్థ్యాన్ని గురించి మాట్లాడుతుంది. జ్ఞానం లేకుండా కేవలం మూఢత్వాన్ని వ్యక్తమవుతుందని మరియు దానికంటే మంచి పాఠం, అర్ధం వచ్చినా అది నిట్లలోను ఉంటుందని చెప్పే ప్రయత్నం చేస్తుంది.

పద్యం:
సిరిగలవాని కెయ్యెడలc, జేసిన మే లది నిష్ఫలం బగున్;
నెఱి గుఱి గాదు; పేదలకు, నేర్పునcజేసిన సత్ఫలం బగున్;
వఱపున వచ్చి మేఘcడొక, వర్షము వాడిన చేలమీcదటం
గురిసినcగాక, యంబుధులcగుర్వcగ నేమి ఫలంబు? భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం వ్యక్తిగత ప్రయోజనాల పరిమితులను మరియు పెద్దవారి చేత చేసిన పనుల ఫలితాల సారాన్ని కొలుస్తుంది. నిజమైన సత్యం మరియు మంచితనాన్ని ఇచ్చే చర్యలు మరియు వారి ప్రభావం ఈ శ్లోకం లో వివరించబడింది.

పద్యం:
సిరివలెనేని సింహగుహ, చెంత వసించినcజాలు; సింహముల్
కరుల్ వధింపగా నచటc, గల్గును దంతచయంబు ముత్యముల్;
హరూగా నక్కబొక్కకడ, నాశ్రయ మందిన నేమి గల్గెడుం
గొరిసెలుదూడతోcకలునుం గొమ్ములు నెమ్ములుcగాక! భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం నికరమైన సంపద, శక్తి మరియు శ్రేయస్సు మధ్య భేదాలను చూపిస్తుంది. సింహగుహలో ఉన్న వ్యక్తులు, సింహాన్ని దగ్గరగా చూసి, సింహం వంటి ధైర్యాన్ని పొందవచ్చు, కానీ కొంతమంది అణచివేత లేదా చిన్నతనం అనుభవిస్తారు. అందువల్ల, దయగల, ఉన్నతమైన ధార్మికత మరియు అధిక స్థితిని కొనసాగించడం ద్వారా మేము తగిన స్థితిని పొందవచ్చు.

పద్యం:
స్థిరతర ధర్మవర్తనcబ్ర, సిద్దికి నెక్కిన వాని నొక్కము
ష్కరుcడతి నీచవాక్యములc, గాదని పల్కిన, నమ్మహాత్ముcడుం
గొఱcత వహింపcడయ్యెడ; న, కుంఠితపూర్ణ సుధాపయోధిలో
నరుగుచుcగాకి రెట్ట యిడి, నందున నేమి కొఱంత? భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం ధర్మాన్ని స్థిరంగా పాటించి, నమ్మకంగా, నిజాయితీగా ఉన్న వ్యక్తులు నిజమైన విజయాన్ని సాధిస్తారు అని చెప్పుతుంది. ధర్మాన్ని పాటించడం ద్వారా, వారు మరింత సద్గుణాలు సంపాదించి, నిజమైన సంతోషం పొందుతారు. ఎవరు నీచమైన మాటలు మాట్లాడుతారు లేదా తక్కువ నైతికతను కలిగి ఉంటారు, వారి మాటలను అసలు నమ్మకముగా తీసుకోకూడదు.

పద్యం:
స్ఫురత కీర్తిమంతులగు, పుత్రులcగాంచినcగాక, మూఢ ము
షర్కులc గనంగcదేజములు, గల్గవుగా? మణీకీలి తాంగుళా
భరణము లంగుళంబుల శు, భస్థితిcబెట్టినcగాక; గాజుటుం
గరములు పెట్టినందున వి, కానము కల్గుటయ్య! భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం ధనాన్ని సంతరించుకోవడం మరియు కీర్తిని పెంచుకోవడం నిమిత్తం కీర్తిమంతులవై, ఏకాగ్రత, ధర్మాన్ని పాటించడం ముఖ్యం అని చెప్పుతుంది. కానీ, కీర్తి మరియు ధనం సాధించిన తరువాత కూడా, మూఢవాదులు మరియు అశుభాలను జాగ్రత్తగా నివారించాలి. వ్యర్థపు కపటాన్ని తొలగించి, నిజమైన ధర్మాన్ని పాటించాలి.

పద్యం:
సేనగ వాంఛితాన్నము భు, జింపcగలప్పుడు గాక, లేనిచో
మేనులు డస్సియుంట నిజ, మేకద దేహుల; కగ్ని హొత్రుండౌ
నే నిజభోజ్యముల్ గుడుచు, నేనియుcబుష్టివహించు; లేనినాc
డూని విభూతిలో సణcగి, యుండcడె తేజము తప్పి? భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం జీవితం లో అనివార్యమైన కొన్నిసాధనాలను సంపాదించుకోవడం, కేవలం శక్తివంతమైన జీవనాన్ని పొందడానికి కావలసిన ధ్యాస మరియు శ్రద్ధను సూచిస్తుంది. తప్పులు, అపోహలను దూరం చేయడం ద్వారా నిజమైన ఆనందం మరియు శక్తిని పొందవచ్చు.

పద్యం:
హాళి నిజప్రబుద్ది తిర, మైన విధంబునc బెట్టుబుద్దు లా
వేళల కంతెకాని మఱి, వెంకకు నిల్వవు; హేమకాంతి యె
న్నాళుల కుండుcగాని,యొక, నాcడు పదంపడి దానcబట్టినన్
దాళుకయుండునో యినుప, తాటకుcజాయలుపోక భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం, నిజమైన జ్ఞానం మరియు సత్కారం యొక్క సానుభూతి గురించి వివరించబడింది. సుదీర్ఘ కాలం పాటు సాగిపోయే జ్ఞానం మరియు పాఠం సమర్థవంతంగా ఉండాలి. మానవుడి జీవితం లో, ఇలాంటి జ్ఞానాన్ని మరియు నైతికతను మరచిపోకుండా ఉండటం అవసరం.

పద్యం:
హీనకులంబునందు జని, యించినవారికి సద్గుణంబు లె
న్నేనియుcగల్గియున్న, నొక, నేరము చెందకపోదు; పద్మములు
భూనుతుcగాంచియున్ బురదc, బుట్టుటవల్ల సుధాకరోదయం
బైన ననహ్యమొందవె ప్రి, యంబునcజూడcగలేక భాస్కరా!

భావం: ఈ శ్లోకం, ఒక వ్యక్తి ఉన్నత గుణాలను కలిగి ఉంటే, అతను స్థితి లో అవతరించినా, ఆ గుణాలు అతనికి మంచిని ఇచ్చే అవకాశం ఉంటుందని సూచిస్తుంది. అయితే, హీనమైన స్థితి లేదా పరిసరంలో ఉన్నా, ఒక వ్యక్తి ఆహారంలో ఉన్న నైజపు జ్ఞానం, విద్య, మరియు ధర్మం మానసిక పద్ధతులను ప్రభావితం చేస్తుంది. అలాంటి వ్యక్తి సాధన రహితంగా ఉన్నప్పటికీ, వాస్తవాన్ని తెలుసుకోవడం వల్ల అతనికి సహాయం అందుతుంది.