అనుశాసన పర్వం

యుద్ధం ముగిసిన తర్వాత, పాండవులు తమ సింహాసనాన్ని తిరిగి పొందుతారు. పాండవులు మరియు కౌరవులు మధ్య జరిగిన కురుక్షేత్ర యుద్ధంలో, భీష్ముడు కూడా పాల్గొన్నాడు మరియు ఆయన పడిపోతాడు. కానీ, భీష్ముడు స్వచ్చందంగా తన ప్రాణాలను విడిచిపెట్టలేదు, ఎందుకంటే ఆయనకు "ఇచ్చామరణం" (తాను ఎప్పుడైతే ప్రాణాలు విడవాలనుకుంటాడో అప్పుడు మాత్రమే మరణించే శక్తి) వరం ఉంది.

భీష్ముడు తన మరణశయ్యపై ఉన్నప్పుడు, ధర్మరాజు యుధిష్ఠిరుడు అతని వద్దకు వెళ్ళి, ధర్మం మరియు పాలన గురించి ఉపదేశాలను అడుగుతాడు. భీష్ముడు తన అనుభవాలను పాండవులకు తెలియజేస్తాడు. భీష్ముడు వివిధ వర్గాలకు సంబంధించిన ధర్మాలను వివరిస్తాడు. ఈ ధర్మాలు వ్యక్తిగతం మరియు సామాజికం రెండింటినీ కవరిస్తాయి. ధర్మాన్ని అనుసరించడం ద్వారా మనుషులు నైతికంగా జీవించవచ్చని, అలాగే సమాజంలో శాంతి మరియు న్యాయం ఎలా నెలకొల్పవచ్చో వివరించాడు. భీష్ముడు రాజధర్మాలను మరియు పాలన విధులను యుధిష్ఠిరుడికి వివరించడంలో ప్రధానంగా దృష్టి పెట్టాడు.

రాజుల కర్తవ్యాలు, పాలనలో న్యాయబద్ధత, ప్రజల శ్రేయస్సు కోసం వారు ఎలాంటి నిర్ణయాలు తీసుకోవాలో భీష్ముడు వివరించాడు. ప్రజల సంక్షేమం కోసం కృషి చేయాలని, సామాన్య ప్రజల కష్టాలను తీర్చడంలో రాజులు ముందుండాలని చెప్పాడు. దానధర్మాల ప్రాముఖ్యతను భీష్ముడు ఈ పర్వంలో ముఖ్యంగా చర్చించాడు. దానం, సేవా ధర్మాలు, ఇతరులకు సహాయం చేయడం వలన కలిగే పుణ్యాలు మరియు దానం చేయడంలో అనుసరించాల్సిన పద్ధతులను వివరించాడు. నిజమైన దానం ఎలా ఉండాలి, ఎలాంటి వ్యక్తులకు దానం చేయాలి, మరియు దానం ద్వారా కలిగే ఫలితాలు ఏమిటి అనే విషయాలను భీష్ముడు చెప్పాడు.

భీష్ముడు అనేక నీతి కథలు మరియు మహాత్ముల కథలను చెబుతూ, పాండవులకు నైతిక విలువలను నేర్పాడు. ఈ కథలు నీతి, సత్యం, అహింస, క్షమ, శాంతి వంటి విలువలను బోధిస్తాయి. మహాత్ములు మరియు ఋషుల జీవితం ద్వారా నేర్చుకోవాల్సిన పాఠాలు, వారు అనుసరించిన ధార్మిక మార్గాలు గురించి వివరించాడు. భీష్ముడు ధర్మం యొక్క ప్రాముఖ్యతను మరియు జీవితంలో ధర్మం పాటించడం ద్వారా కలిగే ప్రయోజనాలను వివరించాడు. ధర్మాన్ని పాటించడం వలన మనుషులకు వ్యక్తిగతంగా మరియు సామాజికంగా కలిగే లాభాలను భీష్ముడు వివరించాడు. ధర్మం అనేది న్యాయబద్ధమైన, నైతిక మార్గం అని, దాన్ని అనుసరించడం వలన మనిషి జీవితం నెరవేరుతుందని చెప్పాడు.

భీష్ముడు తన ఉపదేశాలను ముగించిన తర్వాత, ఉత్తరాయణ పుణ్యకాలం వచ్చే వరకు వేచి ఉండి, అప్పుడు తన ప్రాణాలను విడిచిపెట్టాడు. భీష్ముడు మహాభారతంలోని ఒక మహానుభావుడు, అతని ధర్మశాస్త్రాల బోధనలు ఈ పర్వంలో వివరించబడ్డాయి. "అనుశాసన పర్వం" అనేది మహాభారతం యొక్క అత్యంత ముఖ్యమైన భాగం. దీనిలోని భీష్ముడి బోధనలు ధర్మ, న్యాయం, పాలన, దానం, మరియు నైతిక విలువలను ప్రాచుర్యం చేస్తున్నాయి.

ఈ పర్వం ప్రజలకు ధార్మిక మార్గాలను మరియు జీవితంలో అనుసరించాల్సిన నైతిక విలువలను వివరించి, ఒక సమాజానికి అవసరమైన అర్థశాస్త్రం మరియు రాజనీతి ప్రాముఖ్యతను చెప్పడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. ఈ పర్వం భీష్ముడి బోధనల ద్వారా, పాండవులు ధర్మమార్గంలో నడుస్తూ, రాజ్యపాలనలో న్యాయాన్ని పాటిస్తూ, ప్రజల శ్రేయస్సు కోసం కృషి చేయాలని నొక్కి చెబుతుంది.

"అనుశాసన పర్వం" మనకు ధర్మం, నైతికత, మరియు శ్రేయస్సు గురించి అద్భుతమైన పాఠాలను అందిస్తుంది.